-Και αφού ο λόγος για τους Ζωσιμάδες
αξίζει μια αναφορά σε αυτούς που
το γήπεδο του ΠΑΣ , φέρει τιμητικά το όνομά τους...:
===================================
Ζωσιμάδες, «Η λαµπρή αδελφότητα των Ιωαννίνων» Με το όνομα Ζωσιμάδες είναι γνωστά τα εννέα αδέρφια
έξι αγόρια, ο Ιωάννης, ο Αναστάσιος, ο Θεοδόσιος, ο Νικόλαος, ο Ζώης και ο Μιχαήλ,
και τρία κορίτσια, η Αλεξάνδρα, η Ζωίτσα και η Αγγελική, τα οποία αποτελούσαν τη φιλογενή Αδελφότητα των Ζωσιμάδων.
Παιδιά του Παναγιώτη Ζωσιμά που γεννήθηκε στα Γιάννινα (Γραμμένο), και της Γιαννιώτισσας αρχοντοπούλας Μαργαρίτας, το γένος Τσουκαλά, γεννήθηκαν στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, τα Γιάννινα. Η ευεργετική λάμψη των Ζωσιμάδων εύλογα δημιούργησε αμφισβητήσεις ως προς τον τόπο της καταγωγής τους.
Τα αδέλφια Ζωσιµά θεωρούνται από τους σηµαντικότερους εθνικούς ευεργέτες του τόπου µας, καθώς δαπάνησαν και κληροδότησαν το σύνολο της µεγάλης τους περιουσίας για τις ανάγκες της σκλαβωµένης µας πατρίδας. Υπήρξαν άνθρωποι αυτόχρηµα υποδειγµατικοί και βοήθησαν ουσιωδώς στην απελευθέρωση και την πρόοδο της νεοσύστατης Ελλάδας.
Τα Γιάννινα και το Γραμμένο διεκδίκησαν τους Ζωσιμάδες. Στους «Παράλληλους Βίους» ο Γούδας ξεκαθαρίζει πως «οι Ζωσιμάδες κατάγονται μεν απ' το χωριό Γραμμένο, αλλά ούτε οι ίδιοι γεννήθηκαν σ' αυτό, ούτε ο πατέρας τους ίσως».
Άνθρωποι με δυναμισμό και δημιουργικότητα οι έξι Ζωσιμάδες αδελφοί γρήγορα κατανόησαν πως η Ήπειρος, που στέναζε τότε κάτω απ' το βαρύ πέπλο της σκλαβιάς, δεν παρείχε σ' αυτούς στάδιο δράσης και δημιουργίας ανάλογο με τις δυνατότητές τους. Πήραν, λοιπόν, το γνώριμο για τον Έλληνα και ιδιαίτερα για τον Ηπειρώτη δρόμο της ξενιτιάς.
Τρεις απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν στο Λιβόρνο της Ιταλίας, οι υπόλοιποι στη Νίζνα της τότε χριστιανικής Ρωσίας. Αργότερα μετέφεραν το κέντρο των εμπορικών επιχειρήσεων στη Μόσχα.
Ο πατέρας τους, Παναγιώτης Ζωσιµάς, ξεκίνησε ως έµπορος στη περιοχή των Ιωαννίνων, ενώ η µητέρα τους Μαργαρίτα, το γένος Τσουκαλά, ήταν γιαννιώτισσα αρχοντοπούλα. Λόγω της δουλειάς του, ο Παναγιώτης Ζωσιµάς αποφάσισε να ξενιτευτεί στη Νίζνα της Ρωσίας (η σηµερινή πόλη της Ουκρανίας Nizhyn) όπου ήκµαζε µεγάλη ελληνική κοινότητα, παίρνοντας µαζί του και τα µικρά του παιδιά. Αργότερα ο Ιωάννης, ο Αναστάσιος και ο Ζώης έµειναν µαζί του στη Νίζνα, ενώ οι υπόλοιποι τρεις µετέβησαν στο Λιβόρνο της Ιταλίας. Μοιρασµένη η οικογένεια σε δύο τόπους, αντάλλασσαν µεταξύ τους προϊόντα της Ευρώπης µε προϊόντα της Ρωσίας και τα διοχέτευαν στην εκάστοτε τοπική Αγορά. Τα αδέλφια δεν περιορίζονταν στο τι θα µετέφεραν κάθε φορά, προτιµούσαν ό,τι τους απέφερε µεγαλύτερο κέρδος. Ιδιαίτερα από το Λιβόρνο τα τρία αδέλφια εξήγαγαν στη Νίζνα µεγάλες ποσότητες µεταξωτών υφασµάτων, διάφορα µηχανήµατα, αλλά και ιταλικά προϊόντα.
Οι Έλληνες που ζούσαν και εμπορεύονταν στη Ρωσία είχαν εξασφαλίσει μεγάλη ελευθερία σε όλες τους τις σχέσεις, κοινωνικές και εμπορικές. Το Αδελφάτο των Ελλήνων στη Νίζνα, το αποκαλούμενο Μαγιστράτο, απολάμβανε, πλείστα προνόμια και αναγνωριζόταν από τις ρωσικές αρχές σαν κάποια ανεξάρτητη δημοκρατία. Όλοι οι Έλληνες που ζούσαν στη Ρωσία, αν υπάγονταν στο Μαγιστράτο, είχαν κάθε είδους προστασία και μπορούσαν ελεύθερα να διαθέτουν τις περιουσίες τους.
Αυτές τις ευνοϊκές συνθήκες τις εκμεταλλεύτηκαν οι Ζωσιμάδες. Έδειξαν ακάματη φιλοπονία και αξιοποίησαν, κατά τον καλύτερο τρόπο, το δαιμόνιο επιχειρηματικό τους πνεύμα. Επιδόθηκαν με ζήλο στον κερδώο Ερμή και απόκτησαν τεράστια περιουσία. Έζησαν με λιτότητα και σωφροσύνη. «Εδώ στη Μόσχα - γράφει ο Γούδας- δεν έσπευσαν μέγαρα να οικοδομήσουν, ούτε πολυτελείς άμαξες να αγοράσουν' έχοντας την πατρίδα τους στο σκοτάδι βυθισμένη, αποφάσισαν όλο τον πλούτο να χρησιμοποιήσουν για το φωτισμό και την απελευθέρωσή της».
Ένιωσαν τον πόνο των ομοεθνών τους και τον έκαναν δικό τους πόνο. Εστία χριστιανικής αγάπης είχε γίνει, στα Γιάννινα, το σπίτι τους. Πηγή αστείρευτη που σκόρπιζε παρηγοριά στους δυστυχισμένους ήταν η μια απ' τις αδελφές τους, η Ζωίτσα. Όπου υπήρχε ανάγκη της πατρίδας, πρόθυμα προσέτρεχαν οι Ζωσιμάδες. Η πολύπλευρη αγαθοεργός δράση τους εκδηλώνεται σε όλους τους τομείς και. κορυφώνεται στο xώρo της παιδείας.
Ήξεραν οι Ζωσιμάδες πως της ελευθερίας το πνεύμα ζωογονεί τις καρδιές εκείνες που φωτίζονται απ' το φως της παιδείας. Ανάλαβαν έτσι με προθυμία τη δαπάνη της έκδοσης αξιόλογων συγγραμμάτων, Με τους αδελφούς Ζωσιμάδες σύνδεσε το όνομά του ο μεγαλύτερος Δάσκαλος του Γένους, ο Αδαμάντιος Κοραής. Πιστός στην αντίληψη ότι «το Έθνος για να λυτρωθεί πρέπει πρώτα να μορφωθεί», ανάστησε με την «Ελληνική Βιβλιοθήκη», που εκδόθηκε με δαπάνες των Ζωσιμάδων, ολόκληρο τον πνευματικό θησαυρό μας και τον πρόσφερε στο υπόδουλο Γένος, αναγράφοντας, από απλή ευσυνειδησία και συναίσθηση του χρέους, σε κάθε τόμο της βιβλιοθήκης:
«Φιλοτίμω δαπάνη των αδελφών Ζωσιμάδων, παιδείας ένεκα των την Ελλάδα φωνήν διδασκομένων Ελλήνων».Ευεργεσία Αγάπη για την παιδεία, αγάπη για την πατρίδα αυτά ήταν τα δυο ευγενή συναισθήματα που πλημμύριζαν τις ψυχές των Ζωσιμάδων, Παντού ιδρύουν σχολεία, δωρίζουν βιβλία για τη Χριστιανική και Επιστημονική Εκπαίδευση της Ελληνικής νεολαίας, χορηγούν συντάξεις σε απόμαχους δασκάλους που ανάλωσαν τους εαυτούς τους στη διακονία της Ελληνικής Παιδείας, απονέμουν βραβεία σε άριστους μαθητές, πολλούς απ' τους οποίους αποστέλλουν ως υπότροφους στην Ευρώπη.
Η μεγάλη αγάπη τους για την πατρίδα στάθηκε ικανή να πνίξει όλη τη θλίψη που ένιωθαν οι Ζωσιμάδες για την άσχημη κατάσταση που επικρατούσε στη Χριστιανική Κοινότητα των Ιωαννίνων σχετικά με τον τρόπο που διαχειρίζονταν οι αρμόδιοι τα χρήματά τους. Σε μια επιστολή του ο Ν. Ζωσιμάς, γραμμένη τον Απρίλιο του 1838, ανακοινώνει την απόφασή του να μη στείλει τα χρήματα που έστελνε κάθε χρόνο και καταριέται, κατά κάποιο τρόπο, αυτούς που έγιναν αίτιοι για να σηκώσουν το ζήλο και την υπόληψη που έτρεψε η Ζωσιμαία Αδελφότητα προς τη φίλτατη πατρίδα.
Επιστέγασμα της μεγάλης προσφοράς των Ζωσιμάδων προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους, τα Γιάννινα, αποτελεί η διαθήκη του Ν. Ζωσιμά Συντάχθηκε το Μάρτιο του 1841, εξ ονόματος της Ζωσιμαίας Αδελφότητας, στη Νίζνα της Ρωσίας. Η διαθήκη αυτή δείχνει τη μεγάλη ψυχή του Νικόλαου Ζωσιμά. Αποκαλύπτει τον πλούσιο ψυχικό του κόσμο και επιβεβαιώνει πως υπήρξε ένας μεγάλος Χριστιανός, ένας εξαίρετος πατριώτης, ένας γνήσιος Έλληνας.
Αντάξια της μεγάλης προσφοράς τους ήταν και η αναγνώριση των Ζωσιμάδων. Αναγνώριση μέσα και έξω απ' την Ελλάδα, αναγνώριση πριν και μετά το θάνατό τους. Είχαν οι Ζωσιμάδες την τύχη και τη χαρά να τιμηθούν πλουσιοπάροχα, όσο βρίσκονταν στη ζωή. Κι όταν, μετά το θάνατο του Ν. Ζωσιμά, το 1842, εξέλιπε και ο τελευταίος της Ζωσιμαίας Αδελφότητας, τα ονόματά τους δε χάθηκαν. Γράφτηκαν, απ' την πρώτη στιγμή, στην ιστορία του Έθνους μας και ιδιαίτερα της πόλης των Ιωαννίνων, ανάμεσα σ' αυτούς που υπηρέτησαν την πίστη και την πατρίδα.
Λίγες μέρες μετά το θάνατο του Ν. Ζωσιμά, το Μάρτιο του 1842, συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα οι λόγιοι του Έθνους, τέλεσαν ιερό μνημόσυνο «των μακαρίων εκείνων ανδρών» και ταυτόχρονα σκέφτηκαν να ανεγείρουν μνημείο άξιο της αρετής των Ζωσιμάδων. Εξέδωσαν μάλιστα και σχετικό ψήφισμα με το οποίο καλούσαν το Έθνος επάξια να τιμήσει την αρετή των Ζωσιμάδων «όπως άπασι κατάδηλον γένηται, ότι το τιμάν τους αγαθούς πάτριον τη Ελλάδι».
Έκτοτε το Έθνος δεν εκπλήρωσε αυτή την υπόσχεσή του.
Κάθε χρόνο, πάντως, στις 8 Νοεμβρίου, εορτή των Ταξιαρχών, τελείται στα Γιάννινα μνημόσυνο προς τιμή των Ζωσιμάδων και των άλλων ευεργετών της πόλης. Kατά καιρούς και άλλες εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν. Εκδηλώσεις που κορυφώθηκαν το 1992, καθώς ο Δήμος Ιωαννιτών και τα Αγαθοεργά καταστήματα Ιωαννίνων κήρυξαν το έτος 1992 «έτος Ζωσιμάδων», με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από το θάνατο του Ν. Ζωσιμά.
Οι Ηπειρώτες Ζωσιμάδες είναι οι πρώτοι μεγάλοι δωρητές του Νομισματικού Μουσείου Αθηνών, με δωρεά της προσωπικής τους συλλογής σε αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά νομίσματα . Η πλουσιότατη συλλογή, κτήμα της οικογένειας των Ζωσιμάδων, έργο ωστόσο του Ζώη Ζωσιμά, εμπόρου από τη Νίζνα της Ρωσίας (1827), θα αποτελέσει το βασικό πυρήνα της μικρής τότε Εθνικής Συλλογής και συνάμα θα καταδείξει τον ασίγαστο πόθο των Ελλήνων της ομογένειας για την αναγέννηση του Έθνους.
Θα γράψει χαρακτηριστικά ο υποστράτηγος Γ. Λασσάνης προς τον Γεώργιο Παππά Λαζάρου (Λόγιος Ερμής 1889): Έσυλλογiσθη - ο Ζώης Ζωσιμάς- να κάμει πράγμα, το οποίον μήτε καν εις τον νουν τινός των ομογενών μέχρι τούδε ήλθε, δηλαδή να συστήσει Ταμείο Αρχαιολογικόν των όσα ήθελε εμπορέσει να συνάξει λεiψαvα της Αρχαιότητος. Όθεν, καταπολεμήσας δυσκολiας μεγαλωτάτας, έκανε συλλογή χρυσών, αργυρών και χάλκινων νομισμάτων... Η συλλογή αριθμούσε περισσότερα από 18.000 νομίσματα και μετάλλια.
Ο Aχιλλέας Ποστολάκας, εκτελώντας το Βασιλικό Διάταγμα της 27ης Νοεμβρίου 1857, θα παραλάβει, για να καταθέσει στο Νομισματικό Μουσείο, τη ζωσιμαία συλλογή που φυλασσόταν ...εν τη αποθήκη του Δημοσiου Ταμείου ευρισκομέvου κιβωτίου: ... υπό διακριτικό σημεiο Ζ' ... και οδηγό έχοντες το παρά του Νικολάου Ζωσιμά υπογεγραμμένον και παρά τω Υπουγεiω των Εκκλησιαστικών ευρυσκόμενων αντίγραφoν του εν τω κιβωτίω καταλόγου της Συλλογής.
Μετά από αρκετά χρόνια εµπορίου και µετά το θάνατο του πρεσβύτερου αδελφού τους, Ιωάννη, ο Νικόλαος ήρθε στη Νίζνα και ανέγειρε προς τιµήν του χαµένου αδελφού τους τον ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Ιωάννη. Τότε αποφάσισαν να µεταφέρουν το κέντρο των εµπορικών τους επιχειρήσεων στη Μόσχα της Ρωσίας και έχοντας ως έδρα τους πτέρυγα του µετοχίου της αθωνικής µονής των Ιβήρων στη Μόσχα, οι Ζωσιµάδες συνέχισαν να αναπτύσσουν έντονη εµπορική δραστηριότητα και να αποκοµίζουν σηµαντικά κέρδη.
Στην πορεία του χρόνου απεβίωσε και ο Ζώης Ζωσιµάς, τον οποίο τιµούσε µε επισκέψεις της η ρωσική αυτοκρατορία της Μόσχας καθώς και πρίγκιπες. Ο Μιχαήλ Ζωσιµάς προθύµως εδέχθη να αντιπροσωπεύσει την Ιόνιον Πολιτεία στην πόλη της Βενετίας. Εκεί δαπανούσε µεγάλα ποσά συνηγορώντας στα δίκαια του σκλαβωµένου έθνους και υποκινώντας το κίνηµα του φιλελληνισµού.
Μετά το θάνατο του Θεοδοσίου (1793), άπαντες οι αδελφοί Ζωσιµάδες αποφάσισαν να µείνουν άγαµοι, προκειµένου να εξυπηρετήσουν καλύτερα τα συµφέροντα του Έθνους. Παρότι όλβιοι και αρτιµελείς, πήραν από κοινού αυτή την απόφαση επειδή σκόπευαν να κληροδοτήσουν τον διά κόπων και µόχθων κτηθέντα πλούτο τους υπέρ της πατρίδος µας, αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας. Μυήθηκαν από νωρίς στη Φιλική Εταιρεία και ενίσχυσαν σηµαντικά τον αγώνα, τόσο στη Μολδοβλαχία όσο και στον ελληνικό χώρο. Χρηµατοδότησαν ελληνικές εκδόσεις της εποχής όπως έργα των Νικηφόρου Θεοτόκη, Κοσµά Μπαλάνου, Ευγενίου Βουλγάρεως κ.ά., ενώ από το 1806 και έπειτα στήριξαν οικονοµικά τον µεγαλύτερο ∆άσκαλο του Γένους, Αδαµάντιο Κοραή, για την έκδοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης. Η Ελληνική Βιβλιοθήκη, που εκδόθηκε µε δαπάνες των Ζωσιµάδων, ανέστησε ολόκληρο τον πνευµατικό θησαυρό µας και τον προσέφερε στο υπόδουλο Γένος.
Η πολύπλευρη αγαθοεργός δράση τους εκδηλώθηκε σε όλους τους τοµείς, αλλά κορυφώθηκε ιδιαίτερα στον χώρο της παιδείας. Με τα χρήµατά τους συντηρούσαν νοσοκοµεία, πτωχοκοµεία, σχολεία, εκκλησίες κ.λπ., ενώ ανήγειραν ορφανοτροφείο στην Πάτµο. ∆ιέθεσαν µεγάλα χρηµατικά ποσά για το σχολείο των Ιωαννίνων, ανοικοδόµησαν ναούς της πόλης, ενώ το 1828 ίδρυσαν στα Ιωάννινα τη Γενική Ελληνική Σχολή, που αργότερα µετονοµάστηκε σε Ζωσιµαία Σχολή, σχολείο που αποτέλεσε το κέντρο της εκπαιδευτικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή.
Απένειµαν βραβεία σε άριστους µαθητές, πολλούς εκ των οποίων απέστειλαν ως υπότροφους σε πανεπιστήµια της Ευρώπης.
Ίσως το µεγαλύτερο ευεργέτηµά τους ήταν το ότι στήριξαν οικονοµικά το µεταπελευθερωτικό κράτος, καθώς υπήρξαν µεγάλοι συµπαραστάτες της κυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια. Ο Νικόλαος Ζωσιµάς, µάλιστα, συγκαταλέγεται ανάµεσα στους πρώτους ιδρυτές της Εθνικής Τράπεζας, αφού βοήθησε στη δηµιουργία της, µετατρέποντας ξένα χρεόγραφά του στις πρώτες 250 ελληνικές µετοχές της.
Με πρωτοβουλία του Ζώη Ζωσιµά, η αδελφότητα των Ζωσιµάδων συνέστησε «Ταµείον Αρχαιολογικόν». Η ανυπολογίστου αξίας συλλογή 15.088 νοµισµάτων και µεταλλίων εδωρήθη στο ελληνικό κράτος και η συλλογή αυτή αποτέλεσε τον βασικό πυρήνα της µικρής, τότε, Εθνικής Συλλογής και µετέπειτα του Νοµισµατικού Μουσείου.
Τελευταίος της ζωσιµαίας αδελφότητας πέθανε ο Νικόλαος, στις 16 Φεβρουαρίου του 1842, αφήνοντας µε τη διαθήκη του περιουσία 250.000 ρουβλίων για την προικοδότηση απόρων κοριτσιών στη Νίζνα, παροχή βιβλίων σε απόρους, ενίσχυση φτωχών και για άλλους φιλανθρωπικούς σκοπούς. Συνολικά υπολογίζεται ότι οι Ζωσιµάδες κληροδότησαν πάνω από ένα εκατοµµύριο χάρτινα ρούβλια σε κοινωφελείς σκοπούς.
Οι Ζωσιµάδες ευεργέτησαν επίσης και τη Ρωσία, διότι προσέφεραν, πλην των άλλων, µεγάλα χρηµατικά ποσά στο πανεπιστήµιό της, στην ιατροχειρουργική Ακαδηµία και στο Γυµνάσιο της Μόσχας. Μόνο υπέρ της Ακαδηµίας της Μόσχας δαπάνησαν 127.000 ρούβλια. Πηγές
http://lyk-zosim.ioa.sch.gr
