Φανατικός οπαδός… Ταραχοποιό στοιχείο ή 12ος παίκτης; Εμπνευστής στην γιορτή της εξέδρας ή στο… μπάχαλο; Ξέσπασμα κοινωνικό ή κίνημα… αθλητικό;
Σε αυτά κι άλλα πολλά παρόμοια ερωτήματα προσπάθησε να απαντήσει ένας… οπαδός. Ο Γάλλος Σεμπαστιάν Λουί έζησε από μέσα την «Μέκα» του οργανωμένου οπαδού, τους «Ultras» και έπειτα από μια πολύχρονη έρευνα, έγραψε βιβλίο με αντικείμενο «Το φαινόμενο των ultras στην Ιταλία»…
Μέσα από τις 326 σελίδες του, προσπάθησε «να σκιαγραφήσει το συναρπαστικό πορτρέτο ενός κινήματος που αντανακλά την εξέλιξη της πολιτικής και κοινωνικής ζωής στην Ιταλία. Η ματιά που ρίχνει, οδηγεί τον αναγνώστη πολύ πιο πέρα από τα κλισέ περί βίας και πολιτικού εξτρεμισμού μέσα στα γήπεδα»…
Λίγες ώρες πριν παραβρεθεί στην παρουσίαση της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου του (σ.σ κυκλοφορεί από τις Απρόβλεπτες εκδόσεις σε μετάφραση της Βάσιας Γιαννακοπούλου και επιμέλεια του Γιώργου Καράμπελα), η οποία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο (3/9, στον πολυχώρο Ρουφ, στις 20:00), ο Σεμπαστιάν Λουί παραχώρησε συνέντευξη στο SentraGoal για το περιεχόμενο της έρευνάς του.
Εδειξε να γνωρίζει και την ελληνική πραγματικότητα, ενώ παραδέχτηκε πως ως οπαδός της Μαρσέιγ έχει παρακολουθήσει πολλά παιχνίδια της ΑΕΚ (σ.σ αδελφοποιημένοι) στα ελληνικά γήπεδα… «Είναι από τους θερμότερους οπαδούς στην Ευρώπη», θα πει για τους Ελληνες… Οσο για τα παιχνίδια του Ολυμπιακού με την αγαπημένη του ομάδα, ελπίζει σε σίγουρη βοήθεια στην κερκίδα από... οπαδούς της ΑΕΚ!
Για την επιλογή των Ultras της Ιταλίας:
«Τους επέλεξα για δύο λόγους: Ο πρώτος έχει να κάνει με το γεγονός ότι ήμουν για 12 χρόνια ενεργό μέλος των ultras της Μαρσέιγ και το κίνημα των ultras στην Γαλλία ξεκίνησε έχοντας ως πρότυπο το ιταλικό. Ετσι, πάντοτε βλέπαμε την Ιταλία σαν την `Μέκα' του ριζοσπαστικού οπαδικού κινήματος και συχνά ταξιδεύαμε για να παρακολουθήσουμε παιχνίδια από κοντά. Ενδιαφερόμασταν περισσότερο για την εξέδρα, παρά για τους αγώνες. Επειτα, όταν έπρεπε να επιλέξω θέμα έρευνας για τις σπουδές μου, ήταν φυσικό να πάρω την ιταλική σκηνή ως παράδειγμα.
Ο βασικός, ωστόσο, λόγος είναι ότι η υποκουλτούρα του ριζοσπαστικού οπαδικού κινήματος (των χούλιγκανς είναι κάτι διαφορετικό) γεννήθηκε στην Ιταλία, είναι προϊόν της ιταλικής κοινωνίας. Γεννήθηκε στα τέλη του '60, όταν οι κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές της εποχής έφεραν ποικίλες συνέπειες. Μία από αυτές ήταν η δημιουργία μιας νέας , ριζοσπαστικής, οπαδικής σκηνής, η οποία εμπνεύστηκε από την άκρα αριστερά. Εξαιτίας, λοιπόν, αυτής της `ρίζας' και λόγω του ότι είχα ενθουσιαστεί με τους Ιταλούς ultras, αποφάσισα να το ερευνήσω».
Για το εάν υπάρχουν, πλέον, διαφορές ανάμεσα στην κουλτούρα των Ιταλών οπαδών και αυτών των άλλων χωρών:
«Και ναι και όχι… Εξαρτάται από το υπόβαθρο και την τοπική αντίληψη και νοοτροπία. Για παράδειγμα, στην Γερμανία οι Ultras έχουν παρουσία τα 12 τελευταία χρόνια όμως δεν έχουν καταφέρει να ελέγχουν απόλυτα την εξέδρα. Παράλληλα, βλέπεις ότι σε κάποια σημεία έχουν ίδιους κωδικούς (π.χ το coreo). Πάντως, εξακολουθούν να διατηρούν την «κουλτούρα του δρόμου», κάτι που δεν ισχύει στην Ιταλία.
Από την άλλη βλέπεις πως ακόμη και τώρα που το κίνημα παρουσιάζει καμπή, οπαδοί από άλλες χώρες ταξιδεύουν στην Ιταλία για… μαθήματα. Η νοοτροπία και η δημιουργικότητα προέρχονται ακόμη από την Ιταλία.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλές οργανωμένες κερκίδες των Ultras, ριζοσπαστική κερκίδα των οπαδών διακατέχεται από ένα είδος «βαλκανικής» νοοτροπίας, ενώ αυτοί που επιδιώκουν να επαναπροσδιοριστούν ως ultras, αντιμετωπίζουν δυσκολίες εξαιτίας του «απείθαρχου» που τους συνοδεύει».
Για το εάν το κίνημα των Ultras στην Ιταλία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί `πολιτικό»:
«Υποθέτω πως όχι, ένα πολιτικό κίνημα διαθέτει ατζέντα, οι ultras όχι… Ακόμη και τώρα που οι οπαδοί δίνουν αγώνα ενάντια στην «κάρτα του φιλάθλου» (μέτρο που προσπαθεί να θεσμοθετήσει η ιταλική κυβέρνηση και προβλέπει ότι ο κάθε οπαδός θα χρειάζεται μια ειδική κάρτα για να ταξιδέψει) και έχουν οργανώσει ένα μεγάλο δίκτυο αντίδρασης, αυτό απέχει πολύ από την πολιτική δράση.
Ακόμη και τα σύμβολα που φέρουν στα πανό τους και τα λάβαρα, είτε είναι ακροαριστερά είτε της άκρας δεξιάς, μερικές φορές δεν σημαίνουν τίποτα. Κάποιοι πιο παλιοί, ηγέτες στην κερκίδα τα χρησιμοποιούν και απλά οι μικρότεροι ακολουθούν. Απλά, κάποιες φορές, η εξέδρα ακολουθεί την πολιτική παράδοση μιας πόλης. Για παράδειγμα, οι ultras της Λιβόρνο είναι πασίγνωστοι ως αριστεροί, όμως η αριστερά στην Ιταλία γεννήθηκε στην συγκεκριμένη πόλη κι έτσι η σύνδεση έρχεται ως φυσικό αποτέλεσμα».
Πολλοί θεωρούν ότι οι φανατικοί οπαδοί δεν αγαπούν τον αθλητισμό αλλά χρησιμοποιούν τα γήπεδα για βίαια ξεσπάσματα και επεισόδια:
«Αυτό το υποστηρίζουν πολλοί όμως δεν πιστεύω πως ο οποιοσδήποτε χρειάζεται το γήπεδο για να γίνει βίαιος. Το πασίγνωστο βιβλίο του Γκουστάβ Λε Μπόν «η ψυχολογία των μαζών» εξηγεί με ιδανικό τρόπο την συμπεριφορά των ανθρώπων όταν μετατρέπονται σε πλήθος. Ας προσθέσουμε τον ενθουσιασμό της νεότητας και την γοητευτική εικόνα του επαναστάτη. Επιπλέον, να σημειωθεί ότι το ποδόσφαιρο είναι μια μανιχαϊστική θεώρηση της κοινωνίας, έχει όλες τις πτυχές ενός «πολεμικού» τελετουργικού».
Τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες υπάρχει η αίσθηση ότι οι διοικήσεις των ομάδων στηρίζουν οικονομικά ή ακόμη και συντηρούν κομμάτι των οργανωμένων οπαδών. Θεωρείς ότι θα πρέπει να υπάρχει στήριξη ή οι οργανωμένοι να παραμένουν ανεξάρτητοι από τις διοικήσεις;
«Σε πολλές χώρες, οι πρόεδροι χρησιμοποιούν τους ultras, έχοντας οικονομικό συμφέρον. Η αλήθεια είναι πως η φιλοσοφία των ultras, τους επιβάλλει να μην έχουν καμία απολύτως σχέση με τις διοικήσεις. Όμως αλλοιώνεται κάποιες φορές εξαιτίας διαφόρων παραγόντων. Οι διοικήσεις θεωρούν ότι μπορούν να ελέγξουν την κερκίδα, δίνοντας δωρεάν εισιτήρια ή τοποθετώντας φιλάθλους σε θέσεις stewards. Κυρίως συμβαίνει με μεγάλες ομάδες που έχουν πολλούς οπαδούς.
Θεωρώ πως οι οπαδοί πρέπει να έχουν σχέσεις με τους υπευθύνους των συλλόγων αλλά αυτές να αποτελούν μια ανοιχτή διαδικασία, τίποτα το κρυφό και μυστικό και κυρίως αποστασιοποιημένοι από οικονομικά συμφέροντα. Όμως δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει απόλυτα. Σε έναν κόσμο όπου το χρήμα είναι παντού και στο ποδόσφαιρο, στο μοντέρνο ποδόσφαιρο παίζονται εκατομμύρια, υπάρχουν και οπαδοί που δεν θα είχαν πρόβλημα να βρεθούν με πολλά χρήματα στις τσέπες. Αλλοτε, μάλιστα, οι διοικήσεις τους χρησιμοποιούν για να διώξουν κάποιον παίκτη ή προπονητή.
Όμως υπάρχουν και οι αγνοί ultras.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που συνέβη με την διάσημη εξέδρα «Irriducibili» της Λάτσιο. Από το 19987 μέχρι το 2009 ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος στην κερκίδα, όμως η νέα γενιά την έβγαλε εκτός μη μπορώντας να δεχτεί τις σχέσεις που είχε δημιουργήσει με την διοίκηση… Μέχρι και μαγαζιά με προϊόντα της ομάδας είχαν εκμεταλλεύονταν μέλη του συγκεκριμένου γκρουπ. Εν κατακλείδι, είναι σημαντική η ανεξαρτησία των οπαδών και κάποιοι εξακολουθούν να την τηρούν.
Για το εάν τελικά, οι ultras της Ιταλίας είναι αριστερών ή ακροδεξιών πολιτικών πεποιθήσεων:
«Οι Ultras στην Ιταλία δημιουργήθηκαν έχοντας αριστερό προσανατολισμό… Αρκεί να προσέξει κανείς τα ονόματα για να καταλάβει: «Red and black Brigade» της Μίλαν, εμπνευσμένο από τις «Ερυθρές ταξιαρχίες», «Fedayn» της Ρόμα, εμπνευσμένο από τον αγώνα της Παλαιστίνης, «Venceremos» και «Autonomia Bianconera» της Γιουβέντους.
Βέβαια, ήταν επηρεασμένοι από το πολιτικό κλίμα του 1967 κι έπειτα, με την συντριπτική πλειοψηφία της νεολαίας –τόσο στην Ιταλία όσο και σε άλλες χώρες – να είναι αριστερών πεποιθήσεων. Ετσι, ήταν φυσικό το κλίμα να μεταφερθεί και μέσα στα γήπεδα. Βέβαια, την ίδια περίοδο παρουσιάστηκαν στις κερκίδες και κάποιες ομάδες νεοφασιστών που όμως σε καμία περίπτωση δεν μετέφεραν την πολιτική προπαγάνδα στο γήπεδο. Απλά ήταν εκεί για να στηρίξουν την ομάδα τους, όπως οι «Boys» της Ρόμα που προέρχονταν από εύπορες περιοχές της Ρώμης.
Με τον καιρό, η πολιτική διάσταση ξεχάστηκε ενώ στα τέλη του 1980 ήρθε η `έκρηξη' προς τα δεξιά, με σύμβολα και συνθήματα και ομάδες οπαδών συνδεδεμένες με νεοφασιστικά κόμματα… Ηταν η αντανακλαστική αντίδραση των ultras στην ξενοφοβία που επήλθε στην ιταλική κοινωνία, όταν άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτες ορδές μεταναστών.
Από το 1990 κι έπειτα, η ιταλική κοινωνία έχει στραφεί καθαρά προς την δεξιά, κάτι που εύκολα συναντάς και στα γήπεδα, με τις ρατσιστικές επιθέσεις και τις φραστικές αποδοκιμασίες εναντίον ξένων ποδοσφαιριστών. Πάντως, παραμένουν και οι αριστερές ομάδες των οπαδών στην κερκίδα όπως συμβαίνει στους αγώνες της Εμπολι, της Λιβόρνο, της Βενέζια. Κυρίως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των οπαδών δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική. Μάλιστα, όλο και περισσότεροι την απαξιώνουν, αναρτώντας πανό κατά των πολιτικών και φροντίζουν να ξεκαθαρίζουν την θέση τους όπως αυτοί της Σαμπντόρια που ανάρτησαν πανό το οποίο έλεγε: «Ultras, no politics».
Για την εμπειρία του από τα χρόνια που πέρασε στην κερκίδα των Ultras της Μαρσέιγ:
«Υπήρξα μέλος των Commando Ultra 84 από το 1994 μέχρι το 2006, ήταν μια απίστευτη εμπειρία και με βοήθησε πολύ στην έρευνά μου. Ο κόσμος των Ultras δεν είναι ιδιαίτερα ανοιχτός στον… έξω κόσμο και η ανάμειξή μου αποτέλεσε το διαβατήριο τόσο για την εξέδρα όσο και για όλες τις άλλες δραστηριότητες. Είναι συγκλονιστική εμπειρία να αγαπάς μια ομάδα και να είσαι μαζί της παντού, να ταξιδεύεις σε όλη την Ευρώπη.
Επίσης, ήταν σημαντικό και από κοινωνιολογικής άποψης καθώς η κερκίδα των απλών φιλάθλων, το πέταλο, είναι ένας μικρόκοσμος της κοινωνίας μας. Εκεί βρίσκεται ο γιατρός δίπλα στον άνεργο, ο εργάτης δίπλα στον φοιτητή και δεν υπάρχουν πολιτικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί διαχωρισμοί, τους ενώνει το πάθος τους για την ομάδα.
Η εικόνα των γαλλικών γηπέδων είναι τελείως διαφορετική από αυτή των ελληνικών… Λιγότερο παθιασμένη και με λιγότερη βία (παρακολούθησα την προηγούμενη εβδομάδα τα επεισόδια των οπαδών του Βόλου όταν η ομάδα τους τιμωρήθηκε με αποκλεισμό). Στη Γαλλία αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ. Πάντως, η Μαρσέιγ έχει φανατικούς οπαδούς που την ακολουθούν όπου κι αν παίζει. Η σωστή οργάνωση έχει δημιουργήσει μια μεγάλη κερκίδα στην Μασσαλία».
Για τα ελληνικά γήπεδα και τους οπαδούς:
«Φυσικά και γνωρίζω για τα ελληνικά γήπεδα και τους φιλάθλους. Αλλωστε, η Μασσαλία έχει μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα μιας και ανακαλύφθηκε από Ελληνα ναυτικό με καταγωγή από την Φώκαια. Μάλιστα, τα χρώματα της ομάδας μας είναι αυτά της ελληνικής σημαίας.
Κυρίως όμως γνωρίζω για τα ελληνικά γήπεδα λόγω της φιλίας που έχουμε οι οπαδοί της Μαρσέιγ με την Original 21 της ΑΕΚ και πολλές φορές έχω έρθει στην Ελλάδα κι έχω παρακολουθήσει παιχνίδια της ΑΕΚ, τόσο στο ποδόσφαιρο όσο και στο μπάσκετ. Από αυτό που είδα στα γήπεδα Αθήνας και Θεσσαλονίκης μπορώ να πω ότι το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα είναι θρησκεία. Οι Ελληνες οπαδοί είναι διάσημοι σε όλη την Ευρώπη για το πάθος τους , την πίστη και την στήριξη που δείχνουν στις ομάδες τους.
Η έλλειψη οργάνωσης αντικαθίσταται από αυτό το πάθος».
sentragoal
