ΜΗΝ ΓΡΑΦΕΤΕ ΚΕΦΑΛΑΙΑ!
Οδυσσέας Ελύτης: Εκ γενετής Έλλην εν μέσω των αγρίων*Ο ποιητής που ένωσε παρελθόν, παρόν και μέλλον με χρώμα αμιγώς ελληνικό, “έφυγε” σαν σήμερα (18/3/1996) πριν 21 χρόνια. Το G-Weekend... σεμνά και ταπεινά γράφει για τον τεράστιο Οδυσσέα Ελύτη!Επιμέλεια: Αλέξανδρος ΣτεργιόπουλοςΟδυσσέας Ελύτης, όπως και κάθε ποιητής, είναι άγνωστος σε εμάς. Η απόσχιση του εαυτού από το γήινο στο εξωγήινο είναι διαδικασία αυστηρά προσωπική και κανείς, ούτε καν ο πιο κοντινός του άνθρωπος, δεν μπορεί να δει και κυρίως να καταλάβει. Η ποίηση σε βρίσκει όταν είσαι έτοιμος να παραδοθείς άνευ όρων σε αυτήν. Όταν η εμπειρία ενώνεται με την ανησυχία και την αγωνία για το αύριο.Η διαδρομή είναι μοναχική και ο δόκιμος ακόμη ποιητής πρέπει να υποστεί πολλές δοκιμασίες για να φτάσει στο τέλος. Δοκιμασίες που προκαλούν τα ένστικτα και τη φύση του ανθρώπου. Την ποίηση πρώτα τη βιώνεις και μετά τη μετουσιώνεις σε λόγο και σε πράξη. Για να αποκτηθεί, λοιπόν, αυτή η ιδιότητα πρέπει να αφήσεις τη βουή του κόσμου, να δεις τον εαυτό σου να “κάθεται” στα αστέρια και να κοιτά τη ζωή να περνά και να δίνει ζωή.Τη στιγμή που θα μπορέσεις να την εξηγήσεις, τότε θα λάβεις το χρίσμα του ποιητή. Όταν ο Ελύτης αρίστευσε σε αυτή την αποστολή ήταν έτοιμος να μας παραδώσει το ποιητικό του σύμπαν. Το “έκλεισε” σε μια “ηλιόπετρα” και το άφησε να ακολουθήσει την αενάως κυκλική του τροχιά. Έκτοτε, αυτήν παρακολουθούμε και στις όψεις της βλέπουμε τον δημιουργό της.“Συνομιλία” με τον Οκτάβιο ΠαςΗ αναφορά στην πορεία και το σχήμα του “ελυτικού” λόγου δεν είναι τυχαία. Ούτε το αστρικό αντικείμενο, η “ηλιόπετρα”. Διαβάζοντας τον Ελύτη και αποτιμώντας το έργο του, οδηγούμαστε στη “συνομιλία” του με τον Οκτάβιο Πας. Ο Μεξικανός -βραβευμένος επίσης με το Νόμπελ Λογοτεχνίας- κέρδισε μια θέση στο πάνθεον της παγκόσμιας ποίησης με την “Ηλιόπετρα”, έργο ανάλογου μεγέθους με την “Έρημη Χώρα” του Έλιοτ.Πρόκειται για μεγάλη κυκλική φράση η οποία ξεκινά και τελειώνει με τους ίδιους στίχους. Ένας ποταμός 584 ενδεκασύλλαβων. Με αυτόν τον τρόπο κινείται και το ποιητικό σύμπαν του Ελύτη. Βέβαια, δεν περιορίζεται στον έρωτα και τη δύναμη του, αλλά καταπιάνεται με όλα τα σημαντικά στοιχεία που ορίζουν τη ζωή: Φύση, αγάπη, τόποι, θάλασσα, ιερή φλόγα, εσωτερική αναζήτηση, αυτογνωσία και πάλι έρωτας.Ο στίχος “Μια ανταύγεια με γεννά, πεθαίνω σ' άλλη”, που βρίσκεται στην “Ηλιόπετρα” του Πας, συμβαδίζει απόλυτα με την ποιητική κοσμογονία του Ελύτη. Η αντανάκλαση του φωτός δίνει ενέργεια στον λόγο του και τη στιγμή που μια φάση στη ζωή του τελειώνει, την ίδια στιγμή βγαίνει στο προσκήνιο μια άλλη. Άοκνα και σταθερά εξελίσσεται η διαδικασία, όπως η κίνηση του μεγάλου άστρου.Ο Ελύτης πάντα καταλήγει στην ουσία της ζωής. Το έκανε στο ξεκίνημα, στην ποιητική του ωρίμανση, στην καθιέρωση του, το συνέχισε βυθιζόμενος στα βάθη της σκέψης και της ψυχής του. Μέχρι τέλους... Σε μια ανταύγεια φώτος πέθανε αφού άφησε πρώτα το σύμπαν του στην ασφάλεια του ιερού λόγου του.Ο “αρχιτέκτονας” ΕλύτηςΟ λόγος και ο τρόπος που τον χειρίζεται ο Ελύτης είναι το “όχημα” αυτής της πορείας. Πρώτα απ' όλα, οι λέξεις στα ποιήματα του γίνονται στιβαρά δομικά υλικά με προκαθορισμένη θέση στη διάρθρωση του ποιήματος. Σαν αρχιτέκτονας δούλευε πάνω στη μορφή και το σχήμα τους. Αυτό φαίνεται έντονα στο “Άξιον Εστί”, αλλά και σε άλλες συλλογές όπως στα “Τρία Ποιήματα με Σημαία Ευκαιρίας”. Όλο αυτό δεν ήταν κάποια ιδιαιτερότητα ή ανούσια επίδειξη, αλλά εξυπηρετούσε -και εξυπηρετεί- τη συνοχή και τη ροή του δημιουργήματος. Υπάρχουν λέξεις που κρατούν σταθερό όλο το ποίημα. Στην περίπτωση του Ελύτη το κρατούν καρφωμένο στο παντοτινό, πάλλευκο φόντο. Στο φως.Ο Ελύτης δίνει ενέργεια στα ποιήματα του -και μαζί την κατάλληλη κίνηση- απορροφώντας στο μέγιστο βαθμό κάθε εξωτερικό και εσωτερικό ερέθισμα. Όταν για παράδειγμα γράφει στη “Μαρία Νεφέλη” “Θε μου τι μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε”, είναι ξεκάθαρο ότι έχει γοητευτεί και εντυπωσιαστεί τα μάλα από την ομορφιά του χρώματος που “σκεπάζει” τόσο γενναιόδωρα τον τόπο του, ενώ την ίδια στιγμή δεν σταματά να ψάχνει τον απόλυτο Δημιουργό.Έπειτα είναι η γλωσσοπλαστική ικανότητα του Ελύτη που ηλέκτριζε το όλον του ποιητικού λόγου. Ο Ελύτης κατάφερε να κλείσει σε λεκτικά σχήματα την ελληνική παράδοση, τις εκφράσεις του φυσικού τοπίου, το συναίσθημα, τις μεταφυσικές-φιλοσοφικές ανησυχίες. Ο λόγος του είναι μοναδικός και απλησίαστος. Αυτό σε περίπτωση που θέλει κάποιος να τον μιμηθεί. Εντούτοις, ο λόγος του είναι δώρο και καθένας μπορεί να αντλήσει έμπνευση και δύναμη απ' αυτόν.Ποιητής-φιλόσοφοςΟ Ελύτης δεν μπορεί να περιοριστεί σε μια κατηγορία. Δηλαδή, δεν είναι σωστό να πούμε ότι είναι υπερρεαλιστής. Επηρεάστηκε από το λογοτεχνικό ρεύμα του υπερρεαλισμού, αλλά δεν έμεινε σε αυτό. Κράτησε την υπερβατική του διάσταση και προχώρησε. Ο Ελύτης, όμως, δεν είναι ούτε ατόφια λυρικός ποιητής. Ούτε ελεγειακός.Στην ποιητική του έκφραση θα δούμε την καθαρότητα του Ευαγγελίου και σημαντικές λεπτομέρειες βυζαντινής υμνογραφίας. Παρ' όλα αυτά δεν έχουμε να κάνουμε με θρησκευτικό λόγο. Ρομαντικός; Ναι, ανήκει στους ρομαντικούς, αλλά δεν είναι αυτή η ταυτότητα του. Ο Ελύτης είναι πάνω απ' όλα ποιητής-φιλόσοφος που ξεκινά από το δέος και τη μελέτη του αρχαιοελληνικού κλέους (μετάφραση ποιημάτων της Σαπφούς, κ.α), αγκαλιάζει τη βυζαντινή, χριστιανική παράδοση απαλλαγμένος από ιδεοληψίες και μετά διαπλέκεται με την ομορφιά του έρωτα, τη δύναμη του τόπου, τη μαγεία του υπερβατικού και τη σοφία της απλότητας και της ανησυχίας του ατόμου. Ο χαρακτηρισμός μπορεί να μην είναι δόκιμος, όμως η ποιητική πορεία του Ελύτη μας δίνει αυτό το “δικαίωμα”.Στα κρυφά δώματα του μυαλού μαςΗ απονομή, το 1979, του Νόμπελ Λογοτεχνίας είναι η αναγνώριση της μεταμορφωτικής, αναμορφωτικής, ανατρεπτικής δύναμης του “ελυτικού σύμπαντος”. Δεν προσδίδει ιδιαίτερη αξία, αλλά η φήμη και το κύρος του εν λόγω βραβείου βοήθησε να διαδοθεί ο λόγος του. Ο Ελύτης φυσικά δεν είχε ανάγκη από βραβεία.Το μόνο που είχε ανάγκη ήταν χρόνος και χώρος για να δουλέψει πάνω στην τέχνη του. Ναι, ο Ελύτης αγάπησε με πάθος τον μοναδικό τρόπο που μπορούσε να εκφραστεί αληθινά. Θα μπορούσε να κάνει περισσότερα, ίσως αν εργαζόταν να μας έδινε ακόμη περισσότερα (ο Χριστιανόπουλος τον αποκάλεσε “τεμπέλη”), όμως αυτά είναι υποθέσεις και δεν μειώνουν σε τίποτα τον Ελύτη. Το έργο του Ελύτη στέκει άφθαρτο, κρυστάλλινο και κάθε φορά που το πλησιάζουμε μας ξαφνιάζει και μας αναζωογονεί. Σαν πηγή φωτός, που σημαίνει ζωή, θα πάλλεται στα κρυφά δώματα της καρδιάς και του μυαλού μας.*Ο τίτλος είναι από τη “Μαρία Νεφέλη”
Λαμια μας πηρε και εμας απο κατω η ηττα σημερα αλλα δε φτασαμε να βλεπουμε στο youtube Ελυτη. Δυσκολα τα πραγματαΧαχαχαχαχαχα
Παράθεση από: pagourenko1966 στις Δευ 08 Οκτ 2018 00:04 Λαμια μας πηρε και εμας απο κατω η ηττα σημερα αλλα δε φτασαμε να βλεπουμε στο youtube Ελυτη. Δυσκολα τα πραγματαΧαχαχαχαχαχα Μη με προκαλείς....θα σε βάλω να ακούσεις Μάκη Δημάκη!!
