Μπορούν οι Έλληνες οπαδοί να γίνουν ιδιοκτήτες των ομάδων τους;
Ο Πάνος Παπαγεωργίου εκπόνησε τη διπλωματική του διατριβή αναζητώντας κάτα πόσο είναι εφικτό ένα μοντέλο οπαδικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα και μιλάει στο Gazzetta Weekend Journal για τα συμπεράσματά του.
«Τhe Feasibility of Fan Ownership Model in the Greek Professional Football Clubs». Αυτό ακριβώς είναι το θέμα της διπλωματικής του Πάνου Παπαγεωργίου για το πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ στη Σκωτία, η οποία μάλιστα βαθμολογήθηκε με άριστα, βλέποντας από μια ακαδημαϊκή σκοπιά το ζήτημα που πραγματεύεται το μυθιστόρημα του υπογράφοντος αυτή τη συνέντευξη, «η Μπάλα στην Κερκίδα».
Για πρώτη φορά, η συμμετοχή του κόσμου στην ιδιοκτησία των ομάδων ερευνήθηκε ακαδημαϊκά, με συγκεκριμένο θεωρητικό πλαίσιο και δείγμα συνεντευξιαζόμενων μέσα τον οργανισμό του ελληνικού ποδοσφαίρου. Τα ευρήματα του Πάνου παρουσιάζουν πολύ σημαντικό ενδιαφέρον, δείχνουν το τι πιστεύουν για το θέμα Έλληνες ποδοσφαιριστές και οπαδοί και αποδεικνύουν ότι ένας άλλος δρόμος είναι εφικτός. Ακόμα κι αν για κάποιους θεωρείται ουτοπία.
Τι σε οδήγησε στο συγκεκριμένο θέμα για την διπλωματική σου εργασία;
Το ενδιαφέρον για μεγαλύτερη συμμετοχή των οπαδών στη διακυβέρνηση των ομάδων τους και το κενό που υπάρχει στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία όσον αφορά τη διοίκηση του ελληνικού ποδοσφαίρου.
Συμφωνείς με τις ακαδημαϊκές προσεγγίσεις που θέλουν την εμπλοκή του υποστηρικτών να βελτιώνει τις συνθήκες διακυβέρνησης;
Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από Report της καλεί τα κράτη μέλη αλλά και τους συνεργαζόμενους φορείς να αναγνωρίσουν ότι η οπαδική ιδιοκτησία των ποδοσφαιρικών ομάδων και η λήψη αποφάσεων από τους οπαδούς αποτελεί καλή πρακτική με θετικά αποτελέσματα, και τόσο ακαδημαϊκές έρευνες όσο και παραδείγματα ανάλογων εγχειρημάτων ανά την Ευρώπη το αποδεικνύουν, δε μπορώ παρά να συμφωνήσω με αυτό. Βέβαια η κύρια προϋπόθεση είναι αυτή η εμπλοκή να γίνει με τον σωστό τρόπο.
Σε ποια από τις "Spectators Categories" πιστεύεις ότι βρίσκεται η πλειοψηφία των Ελλήνων οπαδών;
Η σχέση των οπαδών με τις ομάδες τους διαφέρει από ομάδα σε ομάδα για διάφορους λόγους. Θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολο να κατανεμηθούν οι οπαδοί μιας χώρας σε υποκατηγορίες, ωστόσο γνώμη μου είναι ότι στη μεγάλη πλειοψηφία τους οι Έλληνες οπαδοί ανήκουν στην κατηγορία των παραδοσιακών οπαδών και όχι των καταναλωτών οπαδών, καθώς οι ομάδες για τους Έλληνες οπαδούς έχουν άρρηκτη σχέση τόσο με τη καθημερινότητα τους όσο και με τη ψυχοσύνθεσή τους. Προφανώς και υπάρχει ένας αριθμός οπαδών-καταναλωτών, κυρίως στις εμπορικότερες ομάδες οι οποίοι συνεισφέρουν επίσης με τον δικό τους τρόπο.
Κατόπιν της έρευνας που έκανες, ποιο θεωρείς ότι είναι το σημαντικότερο εμπόδιο της εμπλοκής του κόσμου στη διαδικασία λήψης αποφάσεων;
Σημαντικότερο εμπόδιο θεωρώ τη στάση της πολιτείας και των φορέων. Υπάρχουν χώρες όπου εκπρόσωποι των οπαδών έχουν θέσεις στα συμβούλια των ομάδων, στις λίγκες και στις ομοσπονδίες, ενώ στην Ελλάδα όχι. Θα μπορούσε έστω να γίνει σωστή εφαρμογή έστω του Supporter Liaison Officer αν υπήρχε διάθεση, ενός συνδετικού κρίκου μεταξύ ομάδας και κερκίδας, μια πρακτική που έχει φέρει μόνο θετικά αποτελέσματα όπου έχει εφαρμοστεί, παραδείγματος χάρη στα Σουηδικά γήπεδα όπου είχε μειώσει τις αναταραχές κατά 20%.
Από τους ανθρώπους που σου έδωσαν συνέντευξη, μόλις δύο παίκτες στάθηκαν στον κοινωνικό παράγοντα των ποδοσφαιρικών συλλόγων. Είναι αυτό μια ένδειξη για την τροπή που έχει πάρει το παιχνίδι στα μέρη μας;
Στο εξωτερικό, ακόμη και στα πλήρως εμπορευματοποιημένα πρωταθλήματα βλέπουμε ότι υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ ποδοσφαιρικών συλλόγων και της τοπικής κοινωνίας. Οι ποδοσφαιρικές ομάδες ιδρύθηκαν από ανθρώπους με κοινά βιώματα και αποτελούν κοιτίδες πολιτισμού και κοινωνικοποίησης για τις τοπικές κοινωνίες. Δε θεωρώ πως στη χώρα μας αυτά τα στοιχεία έχουν χαθεί, αλλά για διάφορους λόγους φαίνεται δυστυχώς να έχουν ατονήσει. Κυρίως θεωρώ ότι έχει να κάνει με τα ζητήματα που αντιμετωπίζει ο καθένας στη καθημερινότητα του και στη προσπάθεια του να βιοποριστεί.
Η έλλειψη της συλλογικής νοοτροπίας, στην οποία αναφέρθηκαν και κάποιοι από τους ανθρώπους με τους οποίους μίλησες, σημαίνει πως το πρόβλημα δεν αφορά αποκλειστικά το κοινό των γηπέδων αλλά την ευρύτερη ελληνική κοινωνία;
Σίγουρα το γήπεδο, ο οπαδισμός, το ποδόσφαιρο είναι καθρέπτης της κοινωνίας και οι συμπεριφορές σε αυτό έχουν να κάνουν με κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο καθένας στη ζωή του έξω από το γήπεδο. Ωστόσο εγώ θα διαφωνήσω με την άποψη για έλλειψη συλλογικής νοοτροπίας. Όταν μοντέλα λαϊκής ιδιοκτησίας έχουν εφαρμοστεί σε χώρες με τελείως διαφορετικές μεταξύ τους κοινωνίες και οικονομίες δε βλέπω γιατί να είμαστε η μοναδική χώρα με έλλειψη συλλογικής νοοτροπίας. Από τη Σουηδία και τη Γερμανία, έως την Κροατία και την Τσεχία και από τη Πολωνία έως το Ισραήλ έχουν εφαρμοστεί επιτυχώς, μοντέλα ιδιοκτησίας λαϊκής βάσης στον αθλητισμό, προσαρμοσμένα στη δική τους νοοτροπία. Γιατί όχι και εδώ;
Το 2000 η βρετανική κυβέρνηση προώθησε την δημιουργία του οργανισμού Supporters Direct, ο οποίος πλέον προσφέρει τεχνογνωσία σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και είναι partner της UEFA. Θεωρείς ότι αντίστοιχες πρωτοβουλίες από πλευράς πολιτείας θα βοηθούσαν στην ενεργή συμμετοχή του κόσμου;
O Οργανισμός υπάρχει, είναι ενεργός, βοηθάει και ενημερώνει πανευρωπαϊκά ποδοσφαιρικές ομάδες και ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες. Για μένα η πολιτεία θα πρέπει να τον αξιοποιήσει και θεσπίζοντας ένα νομοθετικό πλαίσιο το οποίο δε θα καθιστά απαγορευτικά τα μοντέλα λαϊκής βάσης αλλά θα τα ευνοεί παράλληλα με τη τεχνογνωσία από τους SD. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις οι οπαδοί θα γινόταν πιο ενεργοί. Δε νομίζω ότι υπάρχει οπαδός, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο, που να μην θέλει έχει ενεργή συμμετοχή στη διακυβέρνηση, ιδιοκτησία και διοίκηση της ομάδας του.
Στον τομέα της μείωσης της βίας, τελικά, βοηθάει η υιοθέτηση ενός αντίστοιχου μοντέλου;
Τόσο σε παραδείγματα ανά την Ευρώπη όσο και στο παράδειγμα του Άρη στην Ελλάδα φαίνεται ότι τα περιστατικά βίας ελαττώνονται όταν οι οπαδοί έχουν την ευθύνη και είναι υπόλογοι των πράξεων τους. Όταν ένας οπαδός νιώθει ότι για το κάθε πρόστιμο για επεισόδια τα χρήματα θα βγουν από τη δική του τσέπη και τη τσέπη των συνοπαδών του, θα το σκεφτεί διπλά και τριπλά να αντιδράσει ακραία.
Η έρευνα και οι συνεντεύξεις άλλαξαν καθόλου στο δικό σου μυαλό την πεποίθηση που είχες για το οπαδικό κίνημα στην Ελλάδα και για το κατά πόσο ένα μοντέλο οπαδικής ιδιοκτησίας μπορεί να εφαρμοστεί;
Για μένα, απλά επιβεβαιώθηκε αυτό που ήδη γνώριζα. Ότι στις κερκίδες, οι οποίες αποτελούν προέκταση της κοινωνίας θα βρεις πολλά ήδη ανθρώπων. Το ότι έχουμε φτάσει να ταυτίζουμε τον οπαδισμό με τον χουλιγκανισμό είναι αστείο. Θεωρούμε τον οπαδισμό κάτι κατακριτέο όταν υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης, μορφωτικού επιπέδου και στάσης ζωής δένονται με τα ίδια χρώματα και φοράνε το ίδιο κασκόλ. Όπως μας έχουν δείξει τα παραδείγματα από εγχειρήματα οπαδικής ιδιοκτησίας στο εξωτερικό, μετά την αντίδραση των οπαδών στην οποιαδήποτε αρνητική κατάσταση βιώνει μια ομάδα, θα πρέπει να ακολουθήσει και η δράση για να αποκτήσουν την κυριότητα της. Στην Ελλάδα μένουμε στην αντίδραση, είτε με πορείες, είτε με αποχή από τα γήπεδα. Δε γίνεται κάποιο οργανωμένο βήμα παρακάτω.
.
Τι θα άλλαζες σε σχέση με τα ήδη εφαρμοσμένα μοντέλα Άρη και Παναθηναϊκού;
Το μοντέλο του Παναθηναϊκού δε ξεκίνησε από τη βάση. Ένα μοντέλο ιδιοκτησίας που βασίζεται στη συμμετοχή του λαού για να πετύχει, δε μπορεί να ξεκινάει από πάνω προς τα κάτω. Στον Άρη θεωρώ ότι δεν υπήρχε η στήριξη που θα χρειαζόταν ένα τέτοιο εγχείρημα από την ποδοσφαιρική ομοσπονδία και τη πολιτεία. Όταν λειτουργείς ουσιαστικά σε άλλο πλαίσιο από τον ανταγωνισμό, και προσπαθείς να λειτουργήσεις δημοκρατικά και με διαφάνεια όπως ένα μοντέλο λαϊκής βάσης προϋποθέτει, πρέπει κάποιος να σε προστατέψει για να πετύχεις.
Είσαι αισιόδοξος για μια προσπάθεια με επιτυχία στο άμεσο μέλλον στο ελληνικό ποδόσφαιρο;
Όπως είπε και ένας από τους συμμετέχοντες, φαντάζει ουτοπικό στη παρούσα φάση αλλά αξίζει να προσπαθήσεις για την ουτοπία. Θεωρώ πως είναι δύσκολο να γίνει προσπάθεια στο άμεσο μέλλον σε ομάδες της Superleague καθώς τα ποσά που απαιτούνται είναι απαγορευτικά. Με τις ομάδες ακόμη και της τρίτης κατηγορίας να έχουν γίνει επαγγελματικές πλέον, θα είχε ενδιαφέρον να εφαρμοστεί σε κάποια ομάδα που θα εκπροσωπεί μια ολόκληρη πόλη για παράδειγμα. Όταν μιλάμε για συλλογική προσπάθεια, είναι αναγκαίος ο δεσμός της ομάδας με την τοπική κοινωνία για να πετύχει το όποιο εγχείρημα. Με την ανάλογη βοήθεια τόσο από τους Supporters Direct, όσο και από την πολιτεία και την Ομοσπονδία βέβαια. Θεωρώ ότι απλά πρέπει να κάνει κάποιος την αρχή.
Όταν βρισκόμαστε σε μια κατάσταση οπού αρκετές ιστορικές ομάδες βρίσκονται σε διαρκές οικονομικό τέλμα και αβεβαιότητα, σημαίνει ότι πρέπει να βρεθούν και να εφαρμοσθούν εναλλακτικές για το μοντέλο του επενδυτή-μεγαλομετόχου. Όταν ποδοσφαιριστές και οπαδοί αρκετών επαγγελματικών σωματείων βρίσκονται σε συνεχή αβεβαιότητα πρέπει να βρεθεί μια βιώσιμη εναλλακτική και το μοντέλο οπαδικής ιδιοκτησίας είναι μια περίπτωση που θα πρέπει να εξεταστεί.
gazzetta.gr