Το ποδόσφαιρο στα χρόνια της κατοχής

[RASTA]

Το ποδόσφαιρο στα χρόνια του πολέμου – Ξεχασμένοι αλλά όχι λησμονημένοι…

Τους αθλητές που υπερασπίστηκαν την ελευθερία και εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας στα βουνά της Αλβανίας ή έπεσαν φυλάσσοντας Θερμοπύλες κατά τη διάρκεια της κατοχής, τίμησε το βράδυ της Τρίτης το «Επίσκυρον», σε εκδήλωση που οργάνωσε σε αίθουσα που ευγενώς παραχώρησε ο Α.Σ. Απόλλων Σμύρνης στο γήπεδο της Ριζούπολης, με θέμα «το ποδόσφαιρο στον Πόλεμο του 1940 και στην κατοχή».

Στις χρυσές σελίδες που έγραψαν με το αίμα τους οι έλληνες αθλητές και ποδοσφαιριστές στα βουνά της Αλβανίας και στην αντίσταση εναντίων των κατακτητών που ακολούθησε μέχρι την απελευθέρωση, αναφέρθηκαν οι ομιλητές δημοσιογράφοι Νάσος Μπράτσος και Γιάννης Γεωργάκης, υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων.

Όταν στις τρεις τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο πρέσβης της Ιταλίας παρέδωσε τελεσίγραφο παράδοσης στον Έλληνα πρωθυπουργό, η αθλητική δραστηριότητα πάγωσε ανά την επικράτεια. Η υπεράσπιση της πατρίδας και της ελευθερίας καλούσε τα νιάτα της Ελλάδας να αποδείξουν τις ικανότητές τους στα πεδία των μαχών. Ο αγώνας τους υπήρξε ηρωικός, αλλά αποδείχτηκε άνισος από τη στιγμή που τα γερμανικά στρατεύματα έσπευσαν να βοηθήσουν τους Ιταλούς.

Ουκ ολίγοι αθλητές δεν επέστρεψαν από το μέτωπο. Ακόμη περισσότεροι επέστρεψαν τραυματίες, πεινασμένοι και εξουθενωμένοι. Στα βουνά της Αλβανίας πολέμησαν ο επιθετικός του Παναθηναϊκού Μίμης Πιερράκος, ο τερματοφύλακας του Ολυμπιακού Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, οι ποδοσφαιριστές του ΠΑΟΚ, Νίκος Σωτηριάδης και Γιώργος Βατίκης, ο οπισθοφύλακας του Εθνικού Πειραιά, Μήτσος Αϊντούκοβιτς. Εκτός του Γραμματικόπουλου, οι υπόλοιποι δεν επέστρεψαν από το μέτωπο.

Δεν υπήρχε αθλητικός σύλλογος της εποχής χωρίς ήρωες. Είναι ο φόρος που πληρώνεται με νεανικές ψυχές σε κάθε πόλεμο. Ο Ολυμπιακός Βόλου έχασε τους Μαλαβέτα, Σωτηρίου, Μαυρατζούλη, η Κέρκυρα τον Κάνταρο, η Θήβα τους Αφράτη, Καθενιώτη, Παπαδημητρίου, η Προποντίδα τους Μπουρνοβαλή, Βερνέζο, ο Παναιτωλικός τους Καμζέλη, Αλεξά, ο Ηρακλής τον Χατζητσίρο και αργότερα τον σαμποτέρ Γιώργη Ιβανόφ.

Αμέτρητες δεκάδες οι αθλητές που επέστρεψαν τραυματίες από το μέτωπο. Οι Παπαντωνίου, Ξένος, Αποστολίδης, Κοντογιάννης του Παναθηναϊκού, ο Καζαντζόγλου του Αττικού, ο Μακράκης του Εθνικού, οι Χατζησταυρίδης, Βαβάνης της ΑΕΚ, οι Γρηγοράκος και Λ. Ανδριανόπουλος του Ολυμπιακού.

Η ΕΠΟ και ο ΣΕΓΑΣ στην αρμοδιότητα των οποίων υπάγονταν τότε το σύνολο των αθλημάτων, έβαλαν λουκέτο τον Απρίλιο του 1941 που οι ορδές του Χίτλερ εισέβαλαν στη χώρα. Το κράτος αρωγός στους θριάμβους, την κρίσιμη στιγμή εξαφανίστηκε. Οι τραυματισμένοι και οι ασθενείς αθλητές, αφέθηκαν στη μοίρα τους. Η πείνα και η φυματίωση θέριζαν. Αθλητές έβγαζαν στο σφυρί τα έπαθλά τους για ένα κομμάτι ψωμί.

Κι ενώ η επίσημη κρατική πολιτική ήταν «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», κορυφαίοι πρωταθλητές με τεράστιες διακρίσεις σε βαλκανικούς και εθνικούς αγώνες, ανέλαβαν την ευθύνη να κρατήσουν ζωντανούς τους συναθλητές τους και να ανεβάσουν το φρόνημα του λαού για αντίσταση, ιδρύοντας την «Ένωση Ελλήνων Αθλητών».

Πρόεδρος της Ε.Ε.Α. εξελέγη ο Ρένος Φραγκούδης, αντιπρόεδρος ο Γρηγόρης Λαμπράκης, γενικός γραμματέας ο Ηλίας Μισαηλίδης, μέλη του Δ.Σ. οι Θάνος, Παλαμιώτης, Βελκόπουλος, Μαρινάκης, Μαυραπόστολος, Χέλμης, Δαλιάνης και η ζωή ξανάρχισε. Οι διάφορες επιτροπές που δημιουργήθηκαν πλαισιώθηκαν από κορυφαίους ποδοσφαιριστές και αθλητές της εποχής όπως οι Συμεωνίδης, Χατσησταυρίδης, Μαρόπουλος, Τζανετής, Ζερβίνης, Στεφανάκης, Τερζόπουλος, Μπίρης, Πετμεζάς, Καμπαφλής, Σταματόπουλος, Μαστρογιάννης,΄Οικονόμου, Κρητικός, Ελευθεριάδης, Λυμπερόπουλος…

Με έδρα αρχικά το Παναθηναϊκό Στάδιο και στη συνέχεια το ζαχαροπλαστείο Σκυλογιάννη στη διασταύρωση των οδών Μπενάκη και Σόλωνος, η Ε.Ε.Α. έδωσε τον δικό της αγώνα. Οργάνωσε δεκάδες δραστηριότητες όλων των αθλημάτων αλλά και πολιτιστικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή καλλιτεχνών όπως η Βέμπο, η Νέζερ, η Βασιλειάδου, ο Τραϊφόρος, ο Κωνσταντάρας, η Ρένα Ντορ, ο Αυλωνίτης, ο Καμπάνης, ο Κυριακός. Όλα τα έσοδα πήγαιναν για συσσίτια και την ενίσχυση αθλητών.

Η επιτροπή ποδοσφαίρου της Ε.Ε.Α., την άνοιξη του 1942 αποφάσισε τη διεξαγωγή αγώνα ανάμεσα στον Παναθηναϊκό και την ΑΕΚ στο γήπεδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας. Ο κόσμος είχε χρόνια να δει τα λαϊκά του ινδάλματα και γέμισε ασφυκτικά το γήπεδο. Πριν την έναρξη του αγώνα, επιτροπή αποτελούμενη από τους Μαρόπουλο, Τζανετή της ΑΕΚ και Κρητικό του Παναθηναϊκού, επισκέφτηκε τον πρόεδρο του Παναθηναϊκού Απόστολο Νικολαΐδη διεκδικώντας ποσοστό από τις εισπράξεις για τους φυματικούς αθλητές που ανάρρωναν στη Σωτηρία. Η άρνηση συνοδεύτηκε από την είδηση ότι τον αγώνα θα διευθύνει αυστριακός αξιωματικός των δυνάμεων κατοχής. Οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων δεν δέχτηκαν να αγωνιστούν υπό αυτές τι συνθήκες και ενημέρωσαν τους φιλάθλους. Η οργή ξεχείλισε και μετατράπηκε σε αντιφασιστική διαδήλωση η οποία έφτασε μέχρι στην Ομόνοια όπου διαλύθηκε με την εμφάνιση των δυνάμεων κατοχής.

Δεκάδες οι ποδοσφαιριστές που αντιστάθηκαν στον κατακτητή και θυσιάστηκαν για την ελευθερία και ανεξαρτησία της πατρίδας. Ο Σπύρος Κοντούλης της ΑΕΚ γαζώθηκε από τους Γερμανούς όταν πήδηξε από το καμιόνι που τον πήγαινε για εκτέλεση στο θυσιαστήριο της Καισαριανής. Ο Σπύρος Υποφάντης του Παναθηναϊκού έχασε το αριστερό του πόδι από όλμο που έσκασε κοντά στο σπίτι του σκοτώνοντας την αδερφή, τον γαμπρό και τον ανιψιό του. Ο πρόεδρος του Άρη Μάνθος Ματθαίου έπεσε νεκρός στον πρώτο βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς. Κι ο Νίκος Γόδας του Ολυμπιακού με τον Ανδρέα Μουράτη της Προοδευτικής, υπερασπίστηκαν με το τάγμα του ΕΛΑΣ το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι, που σχεδίαζαν να ανατινάξουν οι Γερμανοί κατά την υποχώρηση.

Αθλητισμός και φασισμός είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Αθλητισμός σημαίνει ισότητα, ευγενική άμιλλα, ειρηνική συνύπαρξη, ενότητα. Ο φασισμός αναζητάει αφορμή για να διαχωρίσει λαούς και ανθρώπους ανάλογα με τη φυλή, το χρώμα, τις ιδέες, τη μόρφωση, το πορτοφόλι. Ο φασισμός έκοψε το νήμα της ζωής χιλιάδων αθλητών, στέρησε από την αθλητική οικογένεια δύο Ολυμπιακούς Αγώνες, δύο παγκόσμια πρωταθλήματα ποδοσφαίρου και εκατοντάδες εθνικά πρωταθλήματα όλων των αθλημάτων.

Οι ήρωες του 1940-1945 που έδωσαν τη ζωή τους για ιδανικά και ελευθερία, μπορεί να λησμονήθηκαν από τους αρμόδιους φορείς, αλλά δεν ξεχάστηκαν. «Είναι ευτυχής όποιος μελέτησε την ιστορία , γιατί αυτός ούτε τους πολίτες παρακινεί στην καταστροφή, ούτε ο ίδιος γίνεται άδικος», έγραψε ο Ευρυπίδης.

Την εκδήλωση που συντόνισε ο επικεφαλής του «Επίσκυρον» Νίκος Μάλλιαρης, τίμησαν με την παρουσία τους ο πρόεδρος του ερασιτέχνη Απόλλωνα Σμύρνης Παναγιώτης Καταβέλος, τα μέλη του Δ.Σ. Μιχαήλ Τσάλιος, Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης, Σπύρος Νίντζης, Μάνος Δημητρίου, Βαγγέλης Ζαρδής, Βαγγέλης Λαμπρινός, Πόλυς Αφρουδάκης, οι βετεράνοι ποδοσφαιριστές του συλλόγου Μάριος Σκούρας, Κώστας Βρεττός, Βασίλης Μαστρακούλης, Κώστας Παπαγεωργίου, Χρήστος Αρδίζογλου, Νίκος Σιμιγδαλάς, Νίκος Βενεδίκης, Γιάννης Γεωργάρας, ο πρόεδρος του Δ.Σ του δήμου Αθηναίων Χρήστος Τεντόμας, η αντιδήμαρχος Ν. Ιωνίας Γκέλυ Σακάλογλου, η εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ενωσης Αγωνιστών και φίλων της ΕΠΟΝ Αφροδίτη Ράλλη, ο πρόεδρος του ΙΔΕΑΔ Ανδρέας Μαλάτος, ο πρόεδρος του συνδέσμου φιλάθλων του Απόλλωνα «Αναγέννηση» Αριστογείτονας Κουρκουτάς, ο βετεράνος διαιτητής Βαγγέλης Γιαννακουδάκης καθώς επίσης οι Κλάρας Ελευθέριος, Χότζογλου Χριστόδουλος, Λεκάκης Ανδρέας, Ανδρουλάκης Μάνος, Γιαννούκος Γιάννης, Σαριδάκης Σπυρίδων, Αραβανής Σπύρος, Σιάτρας Γιώργος, Νάτσινας Στάθης.

Μήνυμα συμπαράστασης και ενίσχυσης του αγώνα του έστειλε το Εθνικό Συμβούλιο διεκδίκησης αποζημιώσεων από τη Γερμανία για καταστροφές που προκάλεσαν στον ελληνικό λαό, το οποίο είχαν ιδρύσει οι αείμνηστοι Μανόλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας,μαζί με άλλους αγωνιστές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν η πρώτη εκδήλωση – συζήτηση μέσα σε χώρο αθλητικών εγκαταστάσεων, συνολικά για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, αφού μέχρι τώρα είχαν προηγηθεί μόνο αγωνιστικές δράσεις σε συγκεκριμένες περιοχές που δοκιμάστηκαν στην κατοχή, όπως αγώνες τιμής & μνήμης για το Μπλόκο της Καλογρέζας και τα Ολοκαυτώματα στα Ανώγεια και το Δίστομο, γεγονός που καταγράφεται στην ιστορία του Απόλλωνα Σμύρνης, ως ιδιαίτερα τιμητικό και μάλιστα σε μία χρονιά που συμπλήρωσε 130 χρόνια ζωής και δράσης.

Το ποδόσφαιρο στα χρόνια του πολέμου
Λίγες ώρες πριν το τελεσίγραφο του Ιταλού πρεσβευτή Μανουέλε Γκράτσι στις 3 τα ξημερώματα, παραμονή της 28ης Οκτωβρίου 1940, στην Ελλάδα παιζόταν ποδόσφαιρο.

Το περίφημο πρωτάθλημα των πόλεων (Ενώσεων Αθήνας, Πειραιά και Μακεδονίας), διεκόπη βέβαια αυτόματα, όπως και κάθε αθλητική δραστηριότητα.

Οι περισσότερες ομάδες ανέστειλαν τη λειτουργία τους και περιορίστηκαν σε φιλικές συναντήσεις.

Τα πιο πολλά γήπεδα μετατράπηκαν σε νοσοκομεία και αποθήκες. Ο πόλεμος διέλυε κάθε πλουτοπαραγωγικό πόρο, συρρίκνωνε τον πληθυσμό, αφάνιζε ολόκληρα χωριά, ενώ η οσμή θανάτου από τον λιμό της Αθήνας, απλωνόταν σε ολόκληρη την επικράτεια.

Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, οι Έλληνες αθλητές οργανώθηκαν στην Ένωση Ελλήνων Αθλητών, με σκοπό να βοηθήσουν φυλακισμένους και φυματικούς αθλητές, που στοιβάζονταν στα δωμάτια του νοσοκομείου «Σωτηρία».

Στην Ιστορία έχει μείνει ένα παιχνίδι, που δεν έγινε ποτέ. Ένας αγώνας που μετατράπηκε σε διαδήλωση. Μια από τις πρώτες -αν όχι η πρώτη- αντικατοχικές διαδηλώσεις στην Ελλάδα.

Ήταν Άνοιξη του 1942: ο Παναθηναϊκός είχε προγραμματίσει φιλικό με την ΑΕΚ, στην -επιταγμένη από τους Γερμανούς- Λεωφόρο Αλεξάνδρας, με σκοπό τα έσοδα να διατεθούν στο νοσοκομείο της Σωτηρίας.

Μία ξεχωριστή ιστορία, αλλά όχι η μόνη. Ο Πανιώνιος, έδωσε όλα τα έσοδα από φιλικό παιχνίδι, για την επισκευή του αντιτορπιλικού «Έλλη».

Επίσης αθλητές, έφτιαχναν, τις δικές τους ομάδες αντίστασης, όπως εκείνη του αθλητή του Ηρακλή Θεσσαλονίκης, Γιώργου Ιβάνωφ, του οποίου το όνομα έδωσαν στο γήπεδο μπάσκετ των «κυανόλευκων». Σε αυτή συμμετείχε και ο Μιχάλης Παπάζογλου του Παναθηναϊκού. Έδιναν πληροφορίες στους Άγγλους και οργάνωναν σαμποτάζ, ενώ κατάφεραν με συνεργάτες στο ναύσταθμο να καταστρέψουν 30 αεροπλάνα των Γερμανών και να βυθίσουν με νάρκες τρία ελαφρά πολεμικά πλοία.

Ο τερματοφύλακας του Ολυμπιακού Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, πολεμούσε μαζί με τον επιθετικό του Παναθηναϊκού, Μίμη Πιερράκο, που θάφτηκε μαζί με χιλιάδες άλλους Έλληνες στρατιώτες στην Αλβανία.

Ο Σπύρος Κοντούλης της ΑΕΚ, σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει ενώ τον πήγαιναν στον τοίχο της Καισαριανής, τον Ιούνιο του ‘44.

Ο Νίκος Σωτηριάδης σκοτώθηκε στην Κλεισούρα τον Γενάρη του 1941, όπως και ο Γιώργος Βατίκης, παίκτες του ΠΑΟΚ και οι δυο τους.

 Κυριάκος Μαυραντζούλης, Νίκος Μαλαβέτας και Φάνης Σωτηρίου, από τον Ολυμπιακό Βόλου βρήκαν το θάνατο στη διάρκεια της κατοχής. Ιστορίες γραμμένες στην «Αθλητική Ηχω» της εποχής. Λίγες από τις πολλές που υπήρξαν…

https://atexnos.gr/%cf%84%ce%bf-%cf%80%ce%bf%ce%b4%cf%8c%cf%83%cf%86%ce%b1%ce%b9%cf%81%ce%bf-%cf%83%cf%84%ce%b1-%cf%87%cf%81%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%80%ce%bf%ce%bb%ce%ad%ce%bc%ce%bf%cf%85-%ce%be/?utm_campaign=shareaholic&utm_medium=facebook&utm_source=socialnetwork

[ΛΑΜΙΑ FANS]

Ποδόσφαιρο στα χρόνια του... πολέμου

Κι όμως, παραμονή της 28ης Οκτωβρίου 1940, στην Ελλάδα παιζόταν ποδόσφαιρο. Ήταν ημέρα Κυριακή και για το πρωτάθλημα των πόλεων, ο Πειραιάς κέρδιζε με 3-1 την Πάτρα (Βογιανάκος, Ντόντας και Αναματέρος πέτυχαν τα γκολ των νικητών, ο Λούης σκόραρε για τους ηττημένους) και η Αθήνα με 6-0 το Βόλο (3 γκολ ο Τζανετής κι από ένα οι Βασιλείου, Τριανταφυλλίδης, Μαρόπουλος). Τα ξημερώματα της επομένης, στις 3πμ, ο πρεσβευτής της Ιταλίας ονόματι Μανουέλε Γκράτσι, επισκέπτεται τον Ιωάννη Μεταξά και του επιδίδει τελεσίγραφο με το οποίο ζητούσε, εντός τριών ωρών, την ελεύθερη διέλευση και στάθμευση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία…

Ωστόσο αξίζει να δούμε τι γινόταν εκείνη την εποχή στη χώρα μας, σε ποδοσφαιρικό επίπεδο. Φυσικά το πρωτάθλημα της περιόδου 1940-41 διεκόπη στις 28/10 του ’40. Όπως είναι λογικό κάθε αθλητική δραστηριότητα σταμάτησε και τα περισσότερα γήπεδα χρησιμοποιούνταν ως νοσοκομεία ή αποθήκες. Οι περισσότερες ομάδες ανέστειλαν τη λειτουργία τους και περιορίστηκαν στο να δίνουν φιλικά ματς με τις δυνάμεις των στρατευμάτων κατοχής. Το πρωτάθλημα είχε ξεκινήσει στις 6 Οκτωβρίου 1940 και γινόταν σε τρεις ομίλους, των Ενώσεων Αθήνας, Πειραιά και Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη).

Στην Αθήνα, η ΑΕΚ έκανε 3 νίκες, όσες και ο Απόλλων, αλλά δεν πρόλαβαν να παίξουν μεταξύ τους. Ο Παναθηναϊκός είχε 1 νίκη με Ατρόμητο, 1 ισοπαλία με τον Αστέρα και 1 ήττα από τον Αθηναϊκό. Στον Πειραιά, ο Ολυμπιακός κέρδισε εύκολα τον Κεραμεικό 7-0, τον Εθνικό 2-0 και το Θησέα 4-0. Αυτά τα δύο πρωταθλήματα σταμάτησαν ουσιαστικά στις 20 Οκτωβρίου του 1940, αφού μια βδομάδα μετά αγωνίστηκαν οι μικτές της Αθήνας και του Πειραιά. Στη Θεσσαλονίκη έπαιξαν και στις 26/10, με τον Ηρακλή να κερδίζει 1-0 το Μέγα Αλέξανδρο και τον Άρη να επικρατεί 4-0 της ΜΕΝΤ. Άρης και ΠΑΟΚ είχαν από 2 νίκες και 1 ισοπαλία, το μεταξύ τους 2-2 στις 13/10/1940.

Το τουρνουά των πόλεων είχε ξεκινήσει στις 16 Ιουνίου 1940 με την Ξάνθη να κερδίζει 3-2 την Καβάλα. Τον Ιούλιο του 1940 στη Θεσσαλονίκη και το Σεπτέμβριο του 1940 στην Αθήνα, έγιναν τα κύπελλα Στρατού Ξηράς και Αεροπορίας, αντίστοιχα, για να επιλεχθούν άτομα για τον ελληνικό στρατό, κάτι λογικό αφού ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος είχε ήδη ξεκινήσει στην Ευρώπη και όλοι περίμεναν να χτυπήσει και τη δική μας πόρτα. Στο πρώτο τουρνουά, ο ΠΑΟΚ νίκησε 2-1 τον Άρη και 2-0 τον Ηρακλή που με τη σειρά του επικράτησε 2-1 του Άρη. Στο δεύτερο επικράτησε ο Παναθηναϊκός νικώντας 1-0 την ΑΕΚ στον ημιτελικό και 3-1 τον Εθνικό στον τελικό (στον άλλον ημιτελικό: Εθνικός-Ολυμπιακός 4-3).


Η Ένωση Ελλήνων Αθλητών


Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, οι Έλληνες αθλητές οργανώνονται στην Ένωση Ελλήνων Αθλητών με στόχο τη βοήθεια των φυλακισμένων και των φυματικών αθλητών, που γέμιζαν τότε τα δωμάτια του νοσοκομείου «Σωτηρία». Χάρη στο συγκεκριμένο σωματείο διοργανώνονταν αρκετοί φιλικοί ποδοσφαιρικοί αγώνες για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Αξιέπαινη ήταν και η πρωτοβουλία του Πανιωνίου όπου έδωσε φιλικό παιχνίδι και τα έσοδα πήγαν για την επισκευή του αντιτορπιλικού «Έλλη». Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου επιστρατεύονται 150 μέλη των «κυανέρυθρων».


Το ματς που μετατράπηκε σε διαδήλωση


Την άνοιξη του 1942 ο Παναθηναϊκός προγραμματίζει να αντιμετωπίσει την ΑΕΚ σε φιλικό παιχνίδι στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας (είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς) η οποία έχει γεμίσει από 15.500 θεατές. Οι παίκτες των δύο ομάδων είχαν κανονίσει μεγάλο μέρος από τα έσοδα να πάνε στο νοσοκομείο της Σωτηρίας. Ωστόσο κάπου εκεί επενέβησαν οι κατακτητές Γερμανοί που όρισαν έναν Αυστριακό διαιτητή ο οποίος ήταν αξιωματικός των δυνάμεων κατοχής. Επιπλέον, δεν επιτράπηκε στους Έλληνες να πάρουν μέρος από τα έσοδα. Η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν άρεσε τόσο στον αρχηγό του Παναθηναϊκού, τον Κρητικό, όσο και του «δικέφαλου», Κλεάνθη Μαρόπουλου. Έτσι, αποφάσισαν να μην αγωνιστούν.


Χαρακτηριστικές είναι οι μαρτυρίες του Μαρόπουλου όπου θυμάται: «Βγήκαμε στον αγωνιστικό χώρο και οι δύο ομάδες μαζί, χαιρετίσαμε τους φιλάθλους, κι αντί ν’ αρχίσουμε τον αγώνα, ανεβήκαμε στις εξέδρες κι αρχίσαμε να εξηγούμε στον κόσμο τι ακριβώς είχε γίνει. Ο κόσμος δέχτηκε τις εξηγήσεις μας. Αυτό που επακολούθησε δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε. Αγανακτισμένοι οι φίλαθλοι όρμησαν στον αγωνιστικό χώρο και κυριολεκτικά δεν άφησαν τίποτε όρθιο. Οι ξύλινες εξέδρες ξηλώθηκαν, τα δοκάρια ξεριζώθηκαν, συνθήματα υπέρ των ποδοσφαιριστών ακούστηκαν. Τα επεισόδια πήραν έκταση και γρήγορα σχηματίστηκε αντιφασιστική διαδήλωση που έφτασε μέχρι την Ομόνοια. Οι φίλαθλοι- διαδηλωτές διαλύθηκαν μόνο με την εμφάνιση των γερμανικών δυνάμεων κατοχής».

Κατορθώματα Ελλήνων αθλητών

Οι αθλητές δεν ήταν απλά μέλη των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων αλλά μερικοί από αυτούς είχαν φτιάξει τις δικές τους αντιστασιακές ομάδες όπως αυτή του αθλητή του Ηρακλή Θεσσαλονίκης, Γιώργου Ιβανόφ (από αυτόν πήρε το όνομα του το γήπεδο μπάσκετ των «κυανόλευκων»). Σε αυτή συμμετείχε και ο Μιχάλης Παπάζογλου του Παναθηναϊκού. Μάλιστα ο αθλητής του «τριφυλλιού» συνελήφθη και δραπέτευσε λίγο αργότερα με τη βοήθεια των Καλαφάτη και Γιαννάτου (ιδρυτές του Παναθηναϊκού σε ποδόσφαιρο και μπάσκετ αντίστοιχα).

Η ομάδα έδινε πληροφορίες στους Άγγλους και οργάνωνε σαμποτάζ. Κατάφεραν με συνεργάτες στο ναύσταθμο να καταστρέψουν 30 αεροπλάνα των Γερμανών και να βυθίσουν με νάρκες τρία ελαφρά πολεμικά πλοία. Το δικό του ξεχωριστό ρόλο στην αντίσταση έπαιξε και ο διευθυντής του γηπέδου της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, Αντώνης Βρεττός, ο οποίος είχε μετατρέψει κάποιους απρόσιτους χώρους του γηπέδου σε χώρους αντίστασης όπου μαζεύονταν και άκουγαν τις ειδήσεις από «λαθραία» ραδιόφωνα. Όμως μια πράξη του Βρεττού που πέρασε στην ιστορία είναι η ύψωση της Σημαίας της Ελευθερίας στο γήπεδο της Λεωφόρου. Στις 8 Οκτωβρίου του 1944 λίγο πριν από την αποχώρηση των Γερμανών από την Αθήνα, περίοδο κατά την οποία οι βασανισμοί πατριωτών είχαν ενταθεί στις φυλακές Αβέρωφ απέναντι από το γήπεδο, οι Αθηναίοι διάβασαν έκπληκτοι έξω από τη Λεωφόρο την ανακοίνωση: «Την προσεχή Κυριακή μέγας ποδοσφαιρικός αγών Παναθηναϊκού-Αγγλικής Αεροπορίας. Ζήτω η Ελευθερία».

Θύματα του πολέμου

Εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, την καλύτερη ομάδα φέρεται ότι την είχε η ΑΕΚ η οποία είχε κατακτήσει τα πρωταθλήματα τις χρονιές 1939 και 1940 με τον πόλεμο να ανακόπτει την πορεία της. Στην «Ένωση» έπαιζαν ποδοσφαιριστές όπως ο Κλέανθος Μαρόπουλος και ο Σπύρος Κοντούλης ο οποίος και σκοτώθηκε καθοδόν για τον τοίχο της Καισαριανής τον Ιούνιο του 1944.

Η οικογένεια του ΠΑΟΚ έχασε τον Νίκο Σωτηριάδη ο οποίος σκοτώθηκε στην Κλεισούρα τον Γενάρη του 1941, αλλά και τον αριστερό οπισθοφύλακα Γιώργο Βατίκη. Τις δικές του απώλειες είχε και ο Ολυμπιακός Βόλου με τους «ερυθρόλευκους» να θρηνούν τρία παλικάρια τους, τον Κυριάκο Μαυραντζούλη στην μάχη της Κλεισούρας και τους Νίκο Μαλαβέτα και Φάνη Σωτηρίου, που βρήκαν το θάνατο στη διάρκεια της κατοχής.

Ο Αχιλλέας Γραμματικόπουλος, τερματοφύλακας του Ολυμπιακού πολεμούσε δίπλα στον Μίμη Πιερράκο, έναν από τους καλύτερους επιθετικούς της εποχής και πρώτο σκόρερ του πρωταθλήματος στα 1936, με 18 γκολ σε 10 ματς, ο οποίος χάθηκε στα τέλη Νοεμβρίου του 1940 στη μάχη του Πόγραδετς.

Η ιστορία του Δημήτρη Πιερράκου

O Δημήτρης Πιερράκος κέρδισε το μοναδικό προπολεμικό πρωτάθλημα του Παναθηναϊκού το 1930. Είχε γεννηθεί στο Γύθειο, το 1909. αλλά από μικρός και συγκεκριμένα το 1912 ήρθε με την οικογένειά του στην Αθήνα.  Ξεκίνησε να παίζει μπάλα στην Ένωση Αμπελοκήπων για να τον εντοπίσουν οι υπεύθυνοι των «πρασίνων» και να τον πάρουν στην ομάδα τους το 1926 όταν ήταν 17 χρόνων. Έπαιξε σε ένα ματς με το Γουδί, αλλά η καθιέρωση άργησε δύο χρόνια, όταν ο Μιχάλης Παπαδόπουλος ολοκλήρωσε τη δική του καριέρα. Έπαιξε 4 φορές στην εθνική ομάδα (1931-33) και σημείωσε ένα γκολ στη Λεωφόρο κόντρα στη Γιουγκοσλαβία.

Την 28η Οκτωβρίου 1940 πήγε στο στρατολογικό γραφείο για να καταταχτεί. Εκεί του είπαν ότι μπορούσε να μείνει πίσω επειδή ήταν περασμένης κλάσης, αλλά και γνωστός. Εκείνος δεν ήθελε να ακούσει κάτι τέτοιο και πήγε στο μέτωπο ως ασυρματιστής.

Το πρωί της 18ης Νοεμβρίου, το πρωί, έπιασε ένα Ιταλό αεροπόρο που είχε πέσει με το αλεξίπτωτό του, αιχμάλωτο και πήγε τα σχετικά «μπράβο» από τους ανωτέρους του. Τη μέρα εκείνη η μονάδα του Πιερράκου βρισκόταν στο χωριό Διποταμιά. Εκεί κάποια στιγμή άρχισε το ιταλικό πυροβολικό τις βολές. Όλοι έτρεξαν να κρυφτούν. Ο Πιερράκος όμως δεν έφυγε καθώς ήθελε να τελειώσει ένα γράμμα που έγραφε στον αδελφό του. Εκεί ήταν που τον βρήκε το μοιραίο, όταν ένα θραύσμα οβίδας τον σκότωσε!

Ο Πιερράκος μαζί με χιλιάδες άλλους  Έλληνες στρατιώτες θάφτηκε στην Αλβανία. Ο αδερφός του, Στέφανος Πιερράκος κατάφερε να βρει τα οστά και τον τόπο που είχαν ταφεί. Ο άνθρωπος που τον βοήθησε προερχόταν και αυτός από τον χώρο του αθλητισμού. Ήταν ο έφεδρος λοχίας, τότε, Χαράλαμπος Παπαδόπουλος που είχε διατελέσει προπολεμικά σύμβουλος στον Άρη. Αυτός υπέδειξε τον τόπο, αλλά κι ένα Έλληνα βορειοηπειρώτη που είχε βοηθήσει στη ταφή. Το 1950 λίγο μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου ο Στέφανος Πιερράκος κατάφερε να πάει στην Αλβανία  και να βρει τον τάφο του αδερφού του. Αναγνώρισε το κρανίο του αφού λίγο πριν τον πόλεμο είχε βγάλει κάποια δόντια της κάτω σιαγώνας και μετέφερε τα οστά του στην Ελλάδα. Στις 19 Νοεμβρίου 1950 τα οστά τυλίχτηκαν με τη σημαία του Παναθηναϊκού και θάφτηκαν στον οικογενειακό τάφο στο Νεκροταφείο Ζωγράφου.

Διαβάστε το γράμμα με το οποίο ο διοικητής του συντάγματός ενημέρωνε την μητέρα του για το θάνατό του. Το γράμμα δεν έφτασε ποτέ στα χέρια της καθώς της το έκρυψε ο αδελφός του. Ήταν άρρωστη και σε λίγο καιρό πέθανε γνωρίζοντας μόνο πως ο Μίμης αγνοείται.
«Σ’ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

Β΄ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΥ
Αρ.Πρωτ. 858

Προς Κυρίαν Πιερράκου

Αθήνα

Κυρία,
Το Σύνταγμα με μεγάλην θλίψην λαμβάνει την τιμήν να σας αναγγείλει ότι ο προσφιλής υιός σας δεν ζη πλέον. Φονικόν βλήμα ανάνδρου εχθρού απεστέρησε την οικογένειάν του, το Σύνταγμα, την Πατρίδα, προσφιλούς και πολυτίμου τέκνου. Εις τα ψυχάς όλων ημών μένει αλησμόνητον το αγέρωχον παράστημα, η μεγαλειώδης ψυχραιμία και ο τίμιος ηρωϊσμός του εκλιπόντος υιού σας. Ήρωες, ωσάν τον Μίμη Πιερράκον δεν αποθνήσκουν, αλλά ζουν εις τα καρδίας όλων των Ελλήνων και ως λαμπρός φάρος καταυγάζουν την οδόν της Δόξης και της Νίκης της μεγάλης μας Πατρίδος.Ο Πανάγαθος Θεός ας απαλύνη την καρδίαν δεινώς τρωθείσης μητρός, αδελφών και συγγενών και ας ελαφρύνει την γην ήτις τον εδέχθη εις μνήνην αιωνίαν.

Εν ΤΤ 212 τη 16η Δεκεμβρίου 1940

Ο Διοικητής του Συντάγματος»


Η ιστορία του Νίκου Σωτηριάδη

Ο προπολεμικός τερματοφύλακας του ΠΑΟΚ,  Νίκος Σωτηριάδης γεννήθηκε στα Μουδανιά της Προύσας το 1908 και με τη Μικρασιατική Καταστροφή βρέθηκε στην Θεσσαλονίκη με την οικογένειά του. Ξεκίνησε το ποδόσφαιρο στην ομάδα του Λευκού Αστέρα και το 1932 πήγε στον ΠΑΟΚ. Όμως εκεί υπήρχε ένας καλός τερματοφύλακας, ο Χαλκιάς κι ο Σωτηριάδης έπρεπε να περιμένει. Στις 19 Φεβρουαρίου 1933 έπαιξε κόντρα στον Ηρακλή.  Ο «Δικέφαλος του Βορρά΄» κέρδισε 4-1 με τον ίδιο να πραγματοποιεί μια εκπληκτική εμφάνιση. Υπήρξε ο πρώτος ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ που φόρεσε τη φανέλα της Εθνικής Ελλάδας και ο μοναδικός που αγωνίστηκε σʼ αυτήν προπολεμικά. Στην εθνική ομάδα έπαιξε μία φορά. Στον αγώνα με τη Παλαιστίνη  για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1938.

Στις 28 Ιανουαρίου 1941, πολεμώντας με το βαθμό του λοχία στο 50ο Σύνταγμα Πεζικού στον ελληνοϊταλικό πόλεμο, ξεχύθηκε μαζί με άλλους στρατιώτες έξω από το χαράκωμα στο ύψωμα της Τσέροβας, στην Κλεισούρα, προσπαθώντας να κυριέψει το πολυβολείο των Ιταλών. Μία ριπή όμως, τον γάζωσε στο στήθος και έφυγε ηρωικά μαχόμενος σε ηλικία 33 ετών.

Διαβάστε την συγκλονιστική περιγραφή του θανάτου του από την Αθλητική Ηχώ της μεταπολεμικής εποχής: «Ξημερώματα 28ης Ιανουαρίου 1941, Κλεισούρα. Παραμονές της γενικής επίθεσης του 50ού Συντάγματος Πεζικού. Ο λοχίας Νίκος Σωτηριάδης με την ομάδα του μετράει τις ώρες. Σκάει ένας όλμος. Δεύτερος… ‘Να πάρη, θα μας χαλάσουν τα σχέδια οι φρατέλοι’. Αρπάζει μια χειροβομβίδα. ‘Τι κάνεις λοχία; Να σε φάνε τζάμπα, σαν ορτύκι;’ Το πολυβόλο σωπαίνει… Κοντεύει να φέξη. Ο λοχίας γυρίζει σε έναν φαντάρο: ‘Στείλε χαιρετίσματα, πριν ξεκινήσουμε, στον Θεσσαλονικιό, τον Σουγιουλτζή’. Σάλπισμα, επίθεση… Πηδάει από το χαράκωμα. Το τμήμα του, στους πρόποδες υψώματος της Τσέροβας. Ψηλά, οι Ιταλοί έχουν εγκατεστημένα πυροβολεία. Οι κάννες ξερνούν φωτιά και σίδερο. Bουτάει σε μια τρύπα, που έχει κάνει στη γη μία οβίδα. Καλύπτεται, εξετάζει. Ξαναμμένος από το μεθύσι του μπαρουτιού, εξορμά. Μια ριπή σφυρίζει, ξαναπέφτει μπρούμυτα στην τρύπα. Δεν κρατιέται πια. ‘Απάνω τους, παιδιά. Αέρα’… Η μοιραία στιγμή. Καθώς σηκώνεται στα γόνατα, η ριπή τού γαζώνει το στήθος. Είκοσι δύο μέρες πριν, οι δικοί του είχαν πάρει το τελευταίο γράμμα. Η μάνα, η αδελφή του (μαζί έμεναν, στην Ακροπόλεως), η αρραβωνιαστικιά του, Μάρω Οικονόμου…».

Η ιστορία του Γιώργου Βατίκη

Ο Γιώργος Βατίκης που είχε γεννηθεί το 1918 στην Θεσσαλονίκη, έπεσε στον Μοράβα στις 17 Νοεμβρίου 1940. Διαβάστε τι έγραψε η Αθλητική Ηχώ εκείνης της εποχής για τον τρόπο που έχασε τη ζωή του ο οπισθοφύλακας του ΠΑΟΚ: «Μέρες τώρα, μάχη σκληρή. Εφτά φορές στην ίδια μέρα το ύψωμα 1878, καταλαμβάνεται και ανακαταλαμβάνεται. Η διαταγή του επιτελείου, αμετάκλητη: πρέπει να παρθή, να πάρουμε σίγουρα την Κορυτσά. Η 573η μονάς πυροβολητών ενισχύει το 27ον Σύνταγμα Κοζάνης. Διοικητής μίας πυροβολαρχίας της, ο έφεδρος ανθυπασπιστής, Γιώργος Βατίκης. Είχε μόλις βγει από τη Σχολή Εφέδρων της Σύρου... Απόγευμα, άλλη μια επίθεσις. Ο νεαρός ανθυπασπιστής, αχρηστεύει με πυροβόλα δύο βασικές εστίες αμύνης των Ιταλών. Και κατορθώνει να στήση το πολυβόλο του στην κορυφή του υψώματος. Εκεί ψηλά, με 10 πολυβολητάς του. Οι Ιταλοί χτυπάνε. Ο πρώτος πολυβολητής πέφτει. Ο δεύτερος... Μένουν έξι... Νοιώθει πόνο στον ώμο. Ψαύει με τα δάκτυλα. Κατακόκκινα. Κάποια σφαίρα. Τσουρουφλάει τη σάρκα. Μα μένει εκεί, πρώτη γραμμή. Νέα φωτιά... Μένουν πέντε, τρεις... Λυσσασμένος, ορμάει στο πυροβόλο, βάλη μόνος του. Η μοίρα το 'φερε να μείνη τελευταίος. Οι στρατιώτες του έπεσαν μέχρις ενός. Το σούρουπο, έφθασαν οι ενισχύσεις. Οταν ανέβηκαν, με επί κεφαλής τον ανθυπολοχαγό, Κωνσταντίνο Κολόμβα, τον βρήκαν νεκρό επάνω στο πυροβόλο, με γαζωμένο στήθος. Ο πρώτος Ελληνας αθλητής που έπεσε στο αλβανικό. Μία μέρα πριν από τον Πιερράκο! Θυσία που άνοιξε τον δρόμο για την Κορυτσά. Τρίτη μέρα Δεκεμβρίου, επιστολή Κολόμβα στη μάνα του, Μακρίνα: "Τον ενεταφίασα μόνος. Κλίνω ευλαβικά το γόνυ προ του μεγάλου νεκρού...". Πρώτος, το πληροφορήθηκε ο άνδρας της αδελφής του Πολύμνιας, αντιεισαγγελέας Γαλόπουλος. Δεν μίλησε. Λίγο μετά, το τηλεγράφημα στον Μεταξά σκορπούσε ρίγη: "Χαλάλι το παιδί μας για την πατρίδα...". Απάντηση: "Σας εννοώ, σας θαυμάζω. Το παιδί σας ζη τώρα αιώνια..."».

Μετά θάνατον, ο Βατίκης προήχθη σε ανθυπολοχαγό και του απενεμήθη Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και Δίπλωμα Ευγνωμοσύνης της Πατρίδος.

Η ιστορία του Σπύρου Κοντούλη

Ο Σπύρος Κοντούλης γεννήθηκε το 1915 στον Πειραιά και ξεκίνησε το ποδόσφαιρο το 1931 από την τοπική Άμυνα Πειραιώς. Το 1935 μεταπήδησε στην ΑΕΚ με την οποία πανηγύρισε τα Πρωταθλήματα Ελλάδας του 1939 και του 1940 καθώς και το Κύπελλο Ελλάδας του 1940 έχοντας ως συμπαίκτες ποδοσφαιριστές όπως τον Κλεάνθη Μαρόπουλο, Τρύφωνα Τζανετή και Σπύρο Σκλαβούνο. Τον Ιούνιο του 1944 σκοτώθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής, στην προσπάθεια του να αποδράσει από το φορτηγό που τον μετέφερε για εκτέλεση από τις φυλακές Χαϊδαρίου στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Ο Κοντούλης υπήρξε 3 φορές διεθνής με την Εθνική Ελλάδος χωρίς να πετύχει κάποιο τέρμα.

Σημειώνεται ότι στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος του 1939 ανάμεσα στον ΠΑΟΚ και την ΑΕΚ όλοι οι ποδοσφαιριστές της αναμέτρησης έβγαλαν μαζί μια αναμνηστική φωτογραφία με τους Βατίκη - Κοντούλη να είναι ο ένας δίπλα στον άλλο και τον Νίκο Σωτηριάδη ακριβώς από κάτω τους. Τρεις ήρωες σε μια φωτογραφία!

Και η περιφέρεια στην πρώτη γραμμή


Η ζωή στην περιφέρεια ήταν εξαιρετικά δύσκολη, την εποχή της κατοχής, αλλά οι ομάδες προσπαθούσαν να επιβιώσουν. Στην Καλαμάτα ουσιαστικά η κατοχή (εκτός από δεινά) έφερε και το ποδόσφαιρο, καθώς φιλοξενούσε πολλά γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα. Οι Γερμανοί νικούσαν συνέχεια στα παιχνίδια που έπαιζαν τους Ιταλούς και έτσι αποφάσισαν να κοντραριστούν με μια μεικτή ομάδα της περιοχής.

Οι Καλαματιανοί τους νίκησαν με πρωταγωνιστές τους αδελφούς Αλησμόνη (εκ των πιονέρων του αθλήματος στην πόλη) με τον κόσμο να έχει κρεμαστεί στα δέντρα και στους γύρω λόφους, αφού δεν υπήρχαν ουσιαστικά κερκίδες. Ο διοικητής των Γερμανών ήταν έξαλλος και όρισε αμέσως την ρεβάνς. Όταν οι παίκτες της Καλαμάτας μπήκαν στο γήπεδο, είδαν πίσω από το τέρμα ένα μυδραλιοβόλο(!) και δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ηττήθηκαν με 3-2!

Άλλωστε υπήρχε και το τραγικό παράδειγμα του 1942 στην κατεχόμενη Ουκρανία όπου διεξήχθη ο ιστορικός αγώνας μεταξύ επίλεκτων του Χίτλερ και της Ντιναμό Κιέβου. Η Γκεστάπο είχε προειδοποιήσει τους σοβιετικούς παίκτες ότι αν διανοούντο να νικήσουν, εκείνο θα ήταν και το τελευταίο τους παιχνίδι. Αυτοί δεν καταλάβαιναν τίποτε, νίκησαν και φυσικά τουφεκίστηκαν και οι 11 φορώντας τις φανέλες της ομάδας τους της Ντιναμό (!), σε μια ενέργεια εξαιρετικού ηρωισμού και πίστης. Η θυσία τους πέρασε μεγάλα μηνύματα και έδωσε κουράγιο σε χιλιάδες συμπατριώτες τους.

Στη Σάμο, με πάνω από 25.000 Ιταλούς στρατιώτες (αποτελούσε κομβικό σημείο) να βρίσκονται εκεί, είχε δημιουργηθεί ουσιαστικά πρωτάθλημα του νησιού με αρκετές ιταλικές ομάδες (αποτελούμενες από στρατιώτες) που έπαιζαν κυρίως κόντρα στο Βάθυλο και τον Απόλλωνα από τις ομάδες της Σάμου. Σήμερα τιμούμε όλους αυτούς που πάλεψαν για να είμαστε σήμερα ελεύθεροι και το ποδόσφαιρο είχε δώσει το δικό του αγώνα και τον κέρδισε.

Πηγές: evdomi.gr (Χρήστος Κρυσταλλίδης) - sport24.gr - ourout.blogspot.com - sday.gr - paokfc.gr - wikipedia.org

https://www.e-soccer.gr/afieromata/gegonota/item/2150-podosfairo-sta-xronia-tou-polemou